Toplumda pek çok kişi hayatlarının bir periyodunda travmatik ya da zorlayıcı olan olaylara maruz kalıyor. Travmatik olayların başında çocukluk çağı ihmalleri, ani yahut beklenmedik kayıplar, ağır hastalıklar, kaza ve doğal afetler ile imtihan ya da performans baskısı üzere yüksek gerilim yaratan tecrübeler geliyor. Bu tıp travmatik olaylara maruz kalan şahısların belleğinde bu olay sağlıklı bir biçimde işlenmeden “donmuş” olarak kalıyor. İşlenmeden kalan bu anılar tetikleyici durumlarla karşılaşıldığında; çok dehşet, telaş, utanç ya da öfke üzere ağır reaksiyonlara yol açabiliyor. Bilimsel bir psikoterapi formülü olan EMDR terapisiyle bireyin rahatsız edici ömür tecrübelerinden kaynaklanan duygusal kahır ve semptomların hafifletilmesi sağlanabiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Klinik Psikoloji Bölümü’nden Uz.Psi. Sevcan Aktaş, “10 Ekim Dünya Ruh Sıhhati Günü” nedeniyle zihinsel travmalar ve tedavi teknikleri hakkında bilgi verdi.
Beynin ruhsal yaraları uygunlaştırma kapasitesini harekete geçiriyor
Göz hareketleriyle duyarsızlaşma ve tekrar işlemleme (Eye Movement Desensitization and Reprocessing- EMDR) terapisi, rahatsız edici ya da zorlayıcı ömür tecrübelerinden kaynaklanan duygusal badirelerin ve semptomların hafifletilmesine yardımcı olan bilimsel bir psikoterapi metodudur. Ruhsal travmanın beyindeki işlenme biçimine direkt temas eder. Tıpkı fizikî yaralanmalarda bedenin doğal olarak düzgünleşme sürecine girmesi üzere, EMDR terapisi de beynin ruhsal yaraları uygunlaştırma kapasitesini harekete geçirmemizi sağlar.
Taciz, aşağılanma ve başarısızlık üzere kimi güçlü anlar beyinde donmuş halde kalabiliyor
Kaza, kayıp, taciz üzere travmatik olaylar ile aşağılanma yahut başarısızlık üzere ağır gerilim yaratan tecrübeler, kimi durumlarda beyin tarafından sağlıklı biçimde işlenemez ve işlenmemiş biçimde bellekte depolanabilir. Bu da tetikleyici durumlarla karşılaşıldığında ağır kaygı, dert, utanç ya da öfke üzere ağır yansılara yol açabilir. EMDR terapisi, bireyin doğal düzgünleşme sürecini başlatmak için özel olarak yapılandırılmış protokoller ve çift taraflı ihtarım (göz hareketi, dokunsal yahut işitsel uyarı) teknikleri kullanılır.
Beyindeki işlenmeden donmuş durumlar EMDR terapisiyle tekrar işlenir
Terapist birinci olarak danışanın geçmiş hikayesini alır, şimdiki belirtileri kıymetlendirir ve gelecekteki maksatlarını anlamaya çalışır. Daha sonra birlikte çalışılacak anılar belirlenir. Bu anılar, olumsuz niyetler, vücut duyumları ve hisler eşliğinde terapide ele alınır. Terapi sırasında, danışanın beynindeki bilgi sürece sisteminin tekrar devreye girmesi hedeflenir. Zihinsel olarak bu anıyla temaslı rahatsız edici öğeler aktive edilirken, çift taraflı ikazım eşliğinde bu anı tekrar işlenir.
Beyin “Bu kuvvetli süreç geçti artık güvendeyim” bildirisini alır
Bu ihtarım, beynin sağ ve sol yarım küreleri ortasında irtibatı güçlendirir. Bu süreç, tıpkı uykudayken düş gördüğümüz REM evresinde olduğu üzere, beynin bilgiyi sınıflandırıp duygusal yükünü azaltmasına yardımcı olur. Beyin, olayı artık “şu anda yaşanan bir tehdit” olarak değil, “geçmişte yaşanmış bir deneyim” olarak algılamaya başlar.
Bu tekrar işlemleme sırasında kişi, anıya eşlik eden olumsuz kanıları ve ağır hisleri daha gerçekçi biçimde değerlendirmeye başlar. “Ben güçsüzüm” üzere inançların yerini “O anda elimden geleni yaptım” üzere daha istikrarlı fikirler alır. Duygusal yoğunluk azalır, bedensel gerginlik gevşer ve kişi kendini daha huzurlu hisseder.
Hangi durumlarda EMDR uygulanabilir?
Başlangıçta travma sonrası gerilim bozukluğu (TSSB) için geliştirilmiş olsa da EMDR şu durumlarda tesirli bir biçimde kullanılabilir:
- Travma sonrası gerilim bozukluğu (TSSB)
- Kaygı bozuklukları
- Sınav korkusu ve performans baskısı
- Yas ve kayıp sonrası yaşanan duygusal zorlanmalar
- Özgüven eksikliği, değersizlik düşünceleri
- Çocukluk çağı ihmal yahut istismar deneyimleri
- Kaza, ameliyat üzere fizikî travmalardan sonra gelişen duygusal sorunlar
EMDR, gelecekteki dert verici olaylarda da kişiyi rahatlatabiliyor
EMDR terapisi yalnızca geçmişte yaşanmış travmalara değil, gelecekte korku uyandıran durumlara da uygulanabilir. Kimi vakit kişi şimdi yaşanmamış bir olay hakkında ağır gerilim yaşayabilir. “Sınavda tekrar panik olursam, toplantıda herkesin önünde konuşmam gerekirse…” üzere kişi de panik endişe yaratan durumlarda EMDR terapistiyle gelecekte olmasını beklediği sahneyi zihninde canlandırır. Bu sırada yeniden çift taraflı ikazım (örneğin göz hareketleri) uygulanır. Zihin, bu “olasılık sahnesi”ni işlerken kişi, o duruma karşı verdiği ağır reaksiyonları hafifletir ve yavaş yavaş duruma duyarsızlaşır. Yani tasa, dehşet, panik üzere hisler azalır. Yerine daha istikrarlı, daha inançlı bir içsel cevap gelişir. Bu çalışmada gaye, kişinin zihinsel olarak o olaya hazırlanmasını sağlamak, gerekli başa çıkma kaynaklarını harekete geçirmek ve beyni “bu durumu itimatla atlatabilirim” iletisine alıştırmaktır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
News
Sağlık
Sağlık
Sağlık
Sağlık
Sağlık
Sağlık
