Dünya Sıhhat Örgütü tarafından “modern çağın salgını” olarak tanımlanan obezite son yıllarda dünya genelinde süratle yaygınlaşıyor. Global datalara nazaran, günümüzde dünyada her 8 bireyden 1’i obezite hastası. Yetişkin nüfusun yaklaşık yüzde 43’ü fazla kilolu, yüzde 16’sı obezite sınıfında. Acıbadem Bakırköy Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Eyüp Gemici, Türkiye’de tablonun daha da dikkat cazip olduğunu belirterek, “Ülkemizde yetişkinlerin yaklaşık yüzde 32’si obezite hastası, nüfusun üçte ikisi ise fazla kilolu. Yani, ülkemizde her 3 şahıstan 1’i obezite, 2 bireyden 1’i de fazla kilo sorunu yaşamaktadır. Bu oranlar Türkiye’nin Avrupa’nın en kilolu ülkelerinden biri haline geldiğini ortaya koymaktadır” ihtarında bulunuyor. En değerli nedenleri ortasında hareketsiz ömür stili, yüksek kalorili fast-food beslenme alışkanlıkları, artan ekran mühleti ve uyku bozukluklarının yer aldığı obezite yalnızca sıhhati değil, yaşam süresini de olumsuz etkiliyor. Araştırmalar, ağır obezite hastalarının hayatını ortalama 8–10 yıl daha erken kaybettiğini ortaya koyuyor.
Obezite cerrahisi hayat kurtarıyor!
Çağımızın değerli sorunu olan obezite; diyabetten kalp hastalıklarına, infertiliteden depresyona, Alzheimer’dan felce kadar çok geniş bir yelpazede önemli riskler oluşturuyor. Dünya genelinde her yıl yaklaşık 5 milyon insan obeziteye bağlı nedenlerle ömrünü yitiriyor. Ülkemizde de kalp krizi, inme ve diyabet kaynaklı ölümlerin değerli bir kısmının temelinde obezite yatıyor. Obezite oranlarında yaşanan artış ve hastalığın sebep olduğu önemli riskler nedeniyle obezite cerrahisine olan müracaatlar da gün geçtikçe artıyor. Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Eyüp Gemici, toplumda çoğu vakit yalnızca bir “zayıflama ameliyatı” olarak görülen obezite cerrahisinin aslında kişinin ömür kalitesini ve müddetini direkt artıran hayati bir gereklilik olduğuna işaret ederek, “Çünkü cerrahi usul sonrasında yalnızca kilo kaybı olmamakta; tip 2 diyabet gerilemekte, hipertansiyon denetim altına alınmakta, uyku apnesi düzelmekte ve kalp krizi ile inme riski besbelli biçimde azalmaktadır. Obezitenin ömür beklentisini 10 yıla kadar kısaltabildiği düşünüldüğünde, cerrahinin hakikat hastada uygulanmasının ömre yıllar ekleyebildiği bilimsel olarak kanıtlanmıştır” diyor. Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Eyüp Gemici, obezite cerrahisi hakkında en çok merak edilen soruları yanıtladı; değerli teklifler ve ihtarlarda bulundu!
Obezite tedavisinde gaye nedir?
Obezite tedavisinde asıl maksat, fazla kilolarla birlikte obezitenin yol açtığı tip 2 diyabet, hipertansiyon, kalp-damar hastalıkları, uyku apnesi, infertilite ve eklem sorunları üzere hastalıkların denetim altına alınmasıdır. Başlangıçta diyet, sistemli fizikî aktivite, uyku düzenlemesi ve davranış değişiklikleri obezitenin temel tedavi metotlarını oluşturuyor. Lakin ileri evre obezitede bu formüller birçok vakit kalıcı sonuç vermiyor. Bu noktada obezite cerrahisi, uzun devirli muvaffakiyet talihi yüksek tedavi seçeneği olarak öne çıkıyor.
Obezite cerrahisine ne vakit başvuruluyor?
Obezite cerrahisi, mide ve bağırsaklarda yapılan cerrahi değişikliklerle hem besin alımını kısıtlayan, hem de hormonal ve metabolik düzenlemeler sağlayan işlemlerin genel ismidir. Sıklıkla “zayıflama ameliyatı” olarak bilinse de, esasen bu ameliyatların amacı metabolik hastalıkları denetim etmek, yaşam kalitesini artırmak ve mühletini uzatmaktır. Milletlerarası kılavuzlara nazaran, beden kitle indeksi (VKİ) 40 kg/m² ve üzeri olan hastalarda cerrahi tedavi öneriliyor. Ayrıca, VKİ 35–40 kg/m² ortasında olup tip 2 diyabet, hipertansiyon yahut uyku apnesi üzere ek hastalıklara sahip olan hastalarda da cerrahi güçlü bir seçenek olarak ön plana çıkıyor. Aktüel bilimsel datalar, VKİ 30–34,9 aralığında olup denetimsiz tip 2 diyabet üzere önemli metabolik sorun yaşayan hastalarda da ameliyatın yararlı olabileceğini gösteriyor.
Kimler obezite cerrahisinden yararlanabiliyor?
Her hasta, multidisipliner bir şura (cerrah, endokrinolog, anestezi uzmanı, diyetisyen ve psikiyatrist) tarafından ayrıntılı biçimde bedellendiriliyor. Kondisyonu kâfi olan, daha evvel diyet ve medikal tedavi prosedürleriyle kalıcı muvaffakiyet sağlanamamış, ameliyat sonrasındaki takiplere ahenk gösterebilecek, önemli psikiyatrik mahzuru olmayan bireyler ameliyat için aday oluyorlar.
Obezite cerrahisi riskli bir yol mi?
Her cerrahi teşebbüste olduğu üzere obezite cerrahisinin de riskleri mevcut. Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Eyüp Gemici, ancak laparoskopik sistemlerin yaygınlaşması, anestezi güvenliğinin artması ve tecrübeli cerrahların uygulamaları sayesinde bu risklerin günümüzde hayli düştüğünü anlatarak, “Büyük serilerde vefat oranı yüzde 0,1 civarındadır, yani safra kesesi ameliyatı ile misal seviyededir. Obezite cerrahisi hakikat merkezde ve uzman takımlarca uygulandığında güvenli bir tedavi seçeneğidir. Üstelik obezitenin yol açtığı kalp hastalığı, felç ve erken vefat riskiyle karşılaştırıldığında, cerrahinin sağladığı yararlar çok daha ağır basmaktadır” diyor.
Ameliyata hazırlık sürecinde nelere dikkat edilmeli?
Hazırlık sürecinde, ayrıntılı kan tetkiklerinden endoskopik incelemeye kalp ve akciğer sistemini ortaya koyan formüllerden psikiyatrik değerlendirmeye ve diyete kadar pek çok tekniğe başvuruluyor. Doç. Dr. Eyüp Gemici, “Ameliyat öncesinde sigaranın bırakılması, sistemli yürüyüş yapılması ve vitamin-mineral eksikliklerinin giderilmesi, potansiyel riskleri önemli ölçüde azaltırken hastanın süreçten yararını azamî seviyede artırmaktadır” diye konuşuyor.
Obezite cerrahisinde hangi metotlar uygulanıyor?
Günümüzde obezite cerrahisinde her metodun avantajları ve dezavantajları olduğunu belirten Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Eyüp Gemici, “Örneğin reflüsü olan hastalarda bypass daha uygun olabilirken, reflüsü olmayan genç hastalarda tüp mide daha çok tercih edilmektedir” bilgisini veriyor. Doç. Dr. Eyüp Gemici, obezite cerrahisi tekniklerini şöyle özetliyor:
Sleeve gastrektomi (Tüp mide ameliyatı): Midenin yüzde 70–80’inin çıkarıldığı bu yolda mide tüp formunu almaktadır. İştah hormonu olan ghrelin azalmakta, hasta daha az yemekle doyar hale gelmektedir.
Roux-en-Y gastrik bypass: Küçük bir mide poşu oluşturulmakta ve ince bağırsak tekrar düzenlenmektedir Hem kilo kaybı hem de metabolik hastalıkların denetiminde epey tesirli bir formüldür.
Mini gastrik bypass: Yaklaşık 6 – 8 cm uzunluğunda bir mide poşu oluşturulup muhakkak bir ölçü bağırsak sindirim dışında tutulmaktadır. Tek bir ilişki yapılması nedeniyle kısa müddette uygulanabilmektedir.
Günlük yaşama ne vakit dönülüyor?
Hastaların ameliyat sonrasında genellikle 3–4 gün içinde taburcu edildiğini anlatan Doç. Dr. Eyüp Gemici, “Masa başı çalışanlar 1–2 hafta içinde işlerine dönebilir. Daha faal işlerde çalışanlarda bu müddet 3–4 haftayı bulabilir. Spor aktivitelerine dönüş ise ortalama 6–8 hafta içinde gerçekleşir” diyor.
Kilo kaybı ne vakit başlıyor?
Obezite cerrahisinin çabucak akabinde mide hacminin küçülmesi nedeniyle alınan besin ölçüsü azalıyor, iştah hormonu ghrelinin azalmasıyla birlikte açlık hissi bariz formda düşüyor. Dolayısıyla, hastalar neredeyse birinci haftalardan itibaren kilo kaybetmeye başlıyor, birinci 1–3 ayda en süratli kilo kaybı yaşıyorlar. Doç. Dr. Eyüp Gemici, ameliyatın üzerinden 6–12 ay geçtiğinde fazla kiloların büyük kısmının kaybedilmiş olduğunu vurgulayarak, kelamlarına şöyle devam ediyor: “Çalışmalar, hastaların birinci 6 ayda fazla kilolarının yarısını, birinci yılın sonunda ise yüzde 60–80’ini verdiklerini göstermektedir. İkinci yıldan itibaren kilo kaybı daha yavaş ilerlemekte ve dengelenmektedir. Bu noktadan sonra gaye, mevcut kilonun korunmasıdır.”
Ameliyat sonrasında tekrar kilo alma riski var mı?
Obezite cerrahisi sonrasında birçok hasta birinci yıllarda fazla kilolarının büyük kısmını kaybediyor. “Ancak bu kaybın kalıcı olması hastanın hayat stili kurallarına ahengine bağlıdır” ikazında bulunan Doç. Dr. Eyüp Gemici, “Eğer beslenme kurallarına uyulmaz, idman ihmal edilir ya da nizamlı doktor ve diyetisyen kontrolleri aksatılırsa, vakitle verilen kiloların bir kısmı geri alınabilir. Araştırmalar, hastaların yaklaşık dörtte birinde uzun vadede muhakkak ölçüde kilo artışı görülebildiğini göstermektedir. Yüksek kalorili sıvılar, sık atıştırma, düşük protein alımı ve hareketsiz hayat bu duruma en çok yer hazırlayan faktörlerdir” diyor.
Obezite cerrahisinden sonra nelere dikkat etmeli?
Obezite cerrahisi sonrasında kalıcı muvaffakiyet, hastaların hayat şekli değişikliklerine ahenk göstermesine bağlı oluyor. Küçülmüş mideye uygun formda beslenmek, küçük porsiyonlar halinde ve yavaş yemek, erken doygunluğu fark etmek açısından değer taşıyor. Yemeklerle birlikte sıvı alınması sindirimi bozup mideyi süratle doldurabileceğinden, sıvıların öğünlerden en az yarım saat evvel ya da sonra tüketilmeleri gerekiyor. Beslenmede protein öncelikli olmalı; zira yetersiz protein kas kaybına ve metabolik istikrarın bozulmasına yol açabiliyor. Ayrıyeten ameliyat sonrasında vitamin ve mineral emilimi değiştiği için bilhassa B12, demir, kalsiyum ve D vitamini desteklerinin sistemli alınması değer taşıyor. Kilo kaybının sürdürülebilmesi için sistemli fizikî aktivite yapılması son derece kıymetli; başlangıçta yürüyüşlerle başlanıp vakitle daha ağır antrenmanlara geçilmesi öneriliyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
News
Sağlık
Sağlık
Sağlık
Sağlık
Sağlık
Sağlık
