İzmir Körfezi için STK’larla iş birliği

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

İzmir Körfezi’nin ekolojik geleceğini bilimsel usullerle garanti altına almak gayesiyle düzenlenen “2025 Körfez Buluşması”, sivil toplum örgütleri, bilim insanları ve İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin temsilcilerini birebir masa etrafında buluşturdu. Aktiflikte Çiğli Arıtma Tesisi’ndeki dönüşüm, taban tarama çalışmaları, modifiye kil uygulamaları üzere stratejik adımlar İSTÖP (İzmir Sivil Toplum Örgütleri Platformu) üyeleri ile paylaşıldı.

İzmir Körfezi’nin mevcut durumunu kıymetlendirmek ve tahlil odaklı yol haritasını pekiştirmek gayesiyle düzenlenen “2025 Körfez Buluşması”, İZDENİZ ile İzmir Sivil Toplum Örgütleri Platformu (İSTÖP) iş birliğinde Tarihi Bergama Vapuru’nda gerçekleştirildi. İzmir Büyükşehir Belediyesi Lider Vekili Dr. Levent Zafer Yıldır, İSTÖP–KONFED–KONVAK Genel Lideri Mehmet Aydoğan, İZDENİZ Yönetim Kurulu Lideri Dr. Işıkhan Güler, İZDENİZ Genel Müdürü Gökhan Marım, İZSU Genel Müdürü Gürkan Erdoğan ve sivil toplum kuruluşları, İZSU ve İZDENİZ yöneticileri ile akademisyenler bir ortaya geldi. Toplantıda Körfez’de son iki yılda elde edilen güzelleşmenin bilimsel temelleri ortaya koyulurken, İzmir Körfezi’nin daha güzele gitmesi için uygulanabilecek maksatlar de masaya yatırdı.

Ekiplerimiz büyük bir özveriyle çalışıyor

İzmir Büyükşehir Belediyesi Lider Vekili Dr. Levent Zafer Yıldır, İzmir Körfezi’nin ana kirletici noktalarından biri Gediz Nehri’ne dikkat çekerek, “275 kilometre uzunluğundaki Gediz Irmağı, dört farklı vilayetten geçerek Körfez’e ulaşıyor ve geldiği son noktada ne yazık ki çok önemli bir kirlilik yükü taşıyor. Gerekli arıtma süreçleri çalışmadığı, denetimler ve kontroller yerine getirilmediği için bu kirlilik her geçen gün artıyor. Üstelik bu kontrolleri yapma yetkisi mahallî idarelerde değil. Önümüzdeki periyotta bu yetki sorununun yine tartışılması gerektiğini düşünüyorum. Zira bugün geldiğimiz noktada Gediz’in kirletilmeye devam edildiğini üzülerek görüyoruz. UNESCO’nun önerdiği ve bilim insanlarıyla birlikte geliştirdiğimiz modifiye kil uygulaması konusunda da sizleri bilgilendireceğiz. Körfez üzerinde çok daha sıkı bir denetim düzeneği kurmak için hem uydu hem drone izleme sistemlerini devreye aldık. İZSU takımlarımız büyük bir özveriyle çalışıyor; geçmiş yıllarda yaşadığımız kirlilik ve koku problemlerine kıyasla değerli bir ara aldık. Fakat bakanlık seviyesinde yürütülmesi gereken çalışmalar şimdi başlamış değil” dedi.

Körfez’i tekrar en güzel haliyle İzmir’e kazandırabiliriz

Geçen günlerde Bayraklı açıklarında şahit olunan kirlilik hakkında konuşan Levent Yıldır, “Kaynağı tam olarak bilinmemekle birlikte bir tersane ya da yük gemisinden bırakıldığı bedellendirilen bu atık, deniz yüzeyinde önemli bir kirliliğe yol açtı. Körfezde yaşanan her sorunun siyasi münasebetlerle sırf belediyeye yüklenmesi yanlışsız değil ve tahlil üretmiyor. Zira mevzuata nazaran denizlerde yetkili üç bakanlık var: Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı; Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı; Tarım ve Orman Bakanlığı. Hasebiyle kalıcı tahlil için bu bakanlıkların dayanağı hayati ehemmiyet taşıyor. Onların sahiplenmesiyle birlikte Körfez’de çok daha güçlü adımlar atabilir, Körfez’i tekrar en uygun haliyle İzmir’e kazandırabiliriz. Bugün ortamızda bulunan STK temsilcileri, federasyon liderleri, akademisyenler ve uzmanlar aslında dayanışmanın en hoş örneğini oluşturuyor. İSTÖP’ün ve Bilim Kurulu’nun yürüttüğü çalışmaların, lokal idarelerle birlikte tahlil üretmede Türkiye’ye örnek olacağına inanıyorum. Bu buluşmanın, daha güçlü iştiraklerin başlangıcı olmasını diliyorum. Körfez bizim için yalnızca bir coğrafya değil; İzmir’in kültürü, nefesi, kimliği ve geleceğidir. Bugün attığımız her adım, çocuklarımızın pak bir Körfez’de tekrar yüzebilmesi, balıkların çoğalması ve kıyılarımızın tekrar hayat bulması içindir” biçiminde konuştu.  

Aydoğan: 21 bilim insanıyla çalışmak için buradayız

İSTÖP–KONFED–KONVAK Genel Başkanı Mehmet Aydoğan ise “21 bilim insanıyla birlikte çalışmak için bugün buradayız. İzmir’in en büyük sıkıntılarından biri olan Körfez’e katkı sunacağız. Bu proje İzmir’in sivil toplum kuruluşlarının lokal idarelerle birlikte çözmesinde bir birinci ve devamının adımı olacaktır. Biz burada bilimsel olarak nasıl bu hususa katkı sunarız onları araştıracağız” dedi.

Erdoğan: Yağmur suyu kanal ayrıştırma çalışmalarımız devam ediyor

Programın sunum kısmında birinci olarak İZSU Genel Müdürü Gürkan Erdoğan söz aldı. Erdoğan, “Özellikle son devirde gerçekleştirdiğimiz 2,5 milyar liralık büyük altyapı programı, Lot 1, Lot 2 ve Lot 3 olarak isimlendirdiğimiz geniş bir bölgeyi kapsıyor. Alsancak, Konak, Karataş ve Karabağlar’da yeni yağmur suyu sınırları oluşturarak, yağış anında kanalizasyon çizgilerinin taşmasını engelliyor; yağmur suyunun gerçek hatta yönlendirilmesini sağlıyoruz. İzmir Körfezi’ne çıkan ve Körfez etrafını besleyen 33 dere bulunuyor. Bu derelere sırf doğal akış değil; kentteki kirliliğin tamamı, sokaklardan taşınan atıklar, yağmur suyu ızgaralarından sürüklenen çöpler ve maalesef vatandaşlar tarafından bilinçsizce etrafa bırakılan atıklar da ulaşabiliyor. Bu nedenle 33 derenin tamamında her yıl nizamlı olarak kapsamlı paklık çalışmaları gerçekleştiriyoruz. Yıllık olarak yaklaşık 100 bin ton gereç bu derelerden çıkarılıyor. Bunun en ağır örneklerinden birini, halkımızın da yakından bildiği Halkapınar–Meles çizgisinde görüyoruz; taşkın devirlerinde en kritik çalışan bölge olduğu için burada çok ağır mesai harcıyoruz” sözlerini kullandı.

“Çiğli A.A.T 2019’da kaybettiği süreksiz faaliyet evrakını geçtiğimiz hafta tekrar aldı”

İzmir’in merkezinde oluşan atık suyun %96’sının Çiğli Atık Su Arıtma Tesisi’ne gittiğini söyleyen Erdoğan, “Yıllardır konuşulan dördüncü fazın inşaatını nisan ayında tamamlayarak işletmeye aldık. Bununla birlikte birinci, ikinci ve üçüncü fazlarda gerekli tadilatları yaptık; tüm ekipmanları yeniledik; ön arıtma tesisini kurduk; içerideki mevcut birikimleri temizledik. Dördüncü faz devreye alınırken, birinci üç fazı da sistemden çıkartıp büsbütün temizleme fırsatı bulduk. Bugün prestijiyle şunu rahatlıkla söyleyebiliriz: Çiğli Atık Su Arıtma Tesisi, bakanlık tarafından anlık ve tam yetkili bir biçimde izleniyor. Tüm kıymetler mevzuata uygun olarak sağlanıyor. Tesis, 2019’da kaybettiği süreksiz faaliyet dokümanını geçtiğimiz hafta tekrar aldı. Yani İzmir’in atık sularının %96’sını arıtan bu tesisle ilgili tartışılacak teknik bir olumsuzluk yok. Türkiye’nin en büyük, Avrupa’nın sayılı arıtma tesislerinden biri olan bu tesis, daima yenilenmeyi gerektiren ‘canlı’ bir tesis; elbette yapılacak çok şey var. Lakin şu anda Körfez üzerinde olumsuz bir tesirine dair rastgele bir bilgi bulunmuyor ve tesis büsbütün denetim altında çalışıyor” dedi.

Marım: 48 saatte denetim altına alıyoruz

İzmir Körfezi’nde 2024 ve 2025 yaz periyotlarında yaşanan alg patlamalarına yönelik yürütülen bilimsel müdahale çalışmaları hakkında konuşan İZDENİZ Genel Müdürü Gökhan Marım, modifiye kil uygulamasının UNESCO tarafından doğrulandığını, balık vefatlarını iki gün içinde denetim altına alma kapasitesine sahip olduklarını belirterek, “Doğru vakitte müdahale ettiğimizde alg patlamalarını 48 saatte baskılayabiliyoruz. Bu yılın balık kayıpları, haziran-ağustos devrinde uygulamaya müsaade verilseydi yaşanmayacaktı. Onay geldikten sonra süratle müdahalelere başladık. Önümüzdeki yıl kil yolunu tertipli uygularsak balık vefatları olmayacak; bunu hedefliyoruz” biçiminde konuştu.

Marım, alg patlamasının İzmir Körfezi’nde uzun yıllardır bilinen bir durum olduğunu belirterek şöyle konuştu: “1955 yılında Alman bilim insanları tarafından yapılan araştırmada Körfez’de alg patlamaları tespit edilmiş. 1987’de yeniden benzeri olaylar yaşanmış. Orta yıllarda yapılan çalışmalar da bunu doğruluyor. Alg patlaması sadece İzmir’e has değil; Gölcük Gölü’nde, Manyas Kuş Gölü’nde de tıpkı süreçleri görüyoruz.”

“Koku ve balık vefatları bu yıl yüzde 80 azaldı”

Marım, bu yazın evvelki yıllara kıyasla çok daha olumlu geçtiğini belirterek, “2024 yazına nazaran bu yıl koku şikâyetleri ve balık vefatları yüzde 80 azaldı. Bilimsel sistemle hakikat vakitte müdahale ettiğimizde Körfez’in nasıl süratle toparlandığını görüyoruz” biçiminde konuştu.

Marım, Körfez’deki kirliliğin sırf alg patlamasından değil, dış kaynaklı deşarjlardan da beslendiğini söyleyerek, “Her kentin kendine has ziraî ve kentsel girdileri var. Körfez’deki kirlilikte insan kaynaklı faktörler büyük rol oynuyor. Bu nedenle Liderimiz Cemil Tugay’ın talimatıyla 30’dan fazla kamera ve gemi kontrol sistemi kuruyoruz. Körfez’e yapılan müsaadesiz atık bırakma teşebbüslerini anlık izleyeceğiz” diye konuştu.

Güler: Körfez’in sirkülasyon kapasitesi daha da zayıflayacak

İzmir Körfezi’nde yıllardır devam eden sığlaşma ve sediman birikimi problemine da dikkat çeken İZDENİZ Yönetim Kurulu Lideri Dr. Işıkhan Güler, “Körfez’de dışa yanlışsız bir su hareketi olsa bile, kıyı çizgisi boyunca önemli bir sığlaşma görüyoruz. Haritalarda sarı olarak işaretlenen bölgeler sediman birikiminin en ağır olduğu alanlar. Bu süreç körfezin vakit içinde bir göle dönüşmesine yol açabilecek bir risk taşıyor. Gemilerin geçiş yaptığı alan giderek daralıyor ve bu durum Yenikale Burnu ve Çakalburnu çizgisinde kritik bir derinlik kaybına yol açtı. Bugün gemi trafiğinin kullandığı koridor son derece daralmış durumda. Sediman hareketine müdahale edilmezse Körfez’in deveran kapasitesi daha da zayıflayacak” dedi.

“Nükleer santral kadar güç bir ÇED süreci gerektirdi”

Dokuz Eylül Üniversitesi’nin teklifleri ile geliştirilmiş büyük Körfez rehabilitasyon projesinin yıllarca sürdüğü ve 4,5 yıllık ağır bir ÇED sürecinin akabinde 2016 yılında onay alabildiği hatırlatan Güler, “Bu proje, Türkiye’de en kapsamlı ÇED süreçlerinden biri oldu. Size bir örnek vereyim: Akkuyu Nükleer Santrali’nin ÇED süreci sırf 6 ayda tamamlandı. İzmir Körfezi için yapılan ÇED ise 4,5 yıl sürdü. Zira buradaki çalışma çok daha karmaşık, çok daha fazla kurumun ve çevresel değişkenin dahil olduğu bir süreç” tabirlerini kullandı.

“Körfez’in geleceği için iki yapay ada öneriyoruz”

Toplantıda, İzmir Körfezi’ndeki sirkülasyon ve derivasyon kanallarında yapılması planlanan büyük ölçekli taban tarama çalışmalarına da değinen Dr. Güler, “Çıkarılacak malzemenin büyüklüğü, Türkiye’de bugüne kadar görülmemiş bir etraf lojistiği muhtaçlığı doğuruyor. Bu iki proje tamamlandığında çıkarılacak toplam materyal ölçüsü 45 milyon metreküp civarında. Ancak bu materyal kirli değil; tehlikeli atık sınıfında değil. Yani tekrar kullanım için ülkü bir materyal. Etraf Bakanlığı’nın belirlediği mevcut döküm alanı Homa Dalyanı’nın açıkları lakin orası özel etraf müdafaa bölgesine çok yakın olduğu için önemli ekolojik risk taşıyor. Dünyanın birçok yerinde tarama gereci, doğal ömür adasına dönüştürülerek bedellendiriliyor. Biz de Körfez’in çabucak dışında iki yapay ada oluşturmayı öneriyoruz. Bu adalar kuşlar, deniz canlıları ve lagün ekosistemleri için yeni bir hayat alanına dönüşebilir” diye konuştu.

“Biz malzemeyi nereye atacağız?”

Projenin çevresel ve teknik olarak uygulanabilirliği için gerekli imar ve kurum görüşlerinin büyük kısmının alındığı, fakat şimdi merkezi idareden onay çıkmadığı belirten Dr. Güler, “Çevre Bakanlığı projeyi onaylamayacağını bildirdi. ‘Peki 45 milyon metreküp malzemeyi nereye atacağız?’ Ramsar alanı olan Kuş Cenneti’ne dökülemez, karaya dökemezsiniz, denize rastgele bırakamazsınız. Sivil toplum örgütlerinin takviyesi bu noktada çok kıymetli. Zira sirkülasyonun artırılması ve Körfez’in temizlenmesi için en kritik adımlardan biri bu adaların onaylanması. Toplumsal takviye olmadan bu projeyi hayata geçirmek çok zor” biçiminde konuştu.

Körfez için ortak gaye: Bilim, izleme, arıtma ve iş birliği

Etkinlik sonunda İSTÖP üyeleri İZDENİZ ve İZSU temsilcilerine soru sorarak İzmir Körfezi’nin sağlıklı bir ekosistem haline gelmesi için:

•Bilim heyetinin tekliflerinin izlenmesi

•Arıtma tesislerinin kapasite ve teknoloji olarak güçlendirilmesi

•Dip tarama ve dere paklığı üzere kalıcı müdahalelerin sürdürülmesi

•Gemi kaynaklı kirlilikle etkin çabanın güçlendirilmesi hususlarında kararlı olduklarını duyurdu.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı