İletileşme kültürü, irtibatın tabiatını değiştirdi!

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Medya ve İrtibat (İngilizce) Kısmından Dr. Öğr. Üyesi Öznur Karakaş Kırmızısakal, değişen bağlantı lisanı konusunu kıymetlendirdi.

Her an ulaşılabilir olma kültürü doğdu

Dr. Öğr. Üyesi Öznur Karakaş Kırmızısakal, iletileşme uygulamalarının bağlantısı zamansal ve mekânsal sonlarından arındırarak gündelik etkileşimin tabiatını dönüştürdüğünü belirterek, “Artık bağlantı, belli bir vakit dilimine ya da yere bağlı bir aksiyon olmaktan çıktı; kesintili fakat daima bir akış hâline geldi. Bu durum hem şahsî hem de kamusal bağlarda ‘her an ulaşılabilir olma’ kültürünü doğurdu.” dedi.

Dil, jestlerle tekrar buluştu

Yazılı irtibatın sürat ve gündelikliğinin lisan kullanımını da dönüştürdüğünü tabir eden Dr. Öğr. Üyesi Öznur Karakaş Kırmızısakal, “Gramerin, noktalamanın ve hatta söz seçiminin bile daha duygusal, jestsel, ve görsel biçimlerde yine tanımlanmasına yol açtı. Emojiler, GIF’ler, sesli notlar ya da reaksiyon butonları, yazılı sözcüklerin yerini kısmen devralarak lisanın jestlerle yine birleştiği bir melez form yarattı.” diye konuştu.

Ayrıca iletileşme uygulamalarının, kamusal ile özel ortasındaki hududu da bulanıklaştırdığını lisana getiren Dr. Öğr. Üyesi Öznur Karakaş Kırmızısakal, “Kişisel sohbetler, iş yazışmaları, politik tartışmalar ya da duygusal paylaşımlar tıpkı arayüzde iç içe geçiyor. Bu da bireyin dijital ortamlarda kendini temsil etme biçimini, tonlamasını ve hatta sessizliğini bile manalı bir bağlantı jestine dönüştürüyor.” sözünde bulundu.

Yazılı iletileşme gençler ortasında açık orta önde

Araştırmaların da bu eğilimi desteklediğini hatırlatan Dr. Öğr. Üyesi Öznur Karakaş Kırmızısakal, “2011 yılında ABD’de üniversite öğrencileri üzerine yapılmış bir araştırmada katılımcıların yüzde 60’ı yazılı mesajlaşmayı aramaya tercih ettiklerini söylüyorlar; üstelik bu sayı o periyotta bir yıl öncesine göre yüzde 53 artış göstermiş. Daha yakın bir vakitte, 2020 yılında, Pakistan’da bir üniversitede 17 ila 36 yaşında lisans öğrencileri üzerine yapılan araştırmada da emsal sonuçlar elde ediliyor, bu küme içerisinde irtibatın yüzde 83’ü yazılı iletilerle gerçekleştiriliyor. Yazılı iletileşme, bilhassa genç nesiller ortasında, manzaralı ve sesli aramalara kıyasla açık orta daha fazla tercih ediliyor. Bunun nedeni sadece pratiklik değil yazılı irtibatın sağladığı kontrol duygusu. Bildiri hem vakit hem de tabir üzerinde bir denetim alanı sunar, kişi ne vakit karşılık vereceğini, nasıl bir ton kullanacağını ve ne kadar açık olacağını kendi belirler.” diye konuştu.

Yazılı iletileşme bir tıp dijital tampon misyonu görüyor

Görüntülü ya da sesli aramaların daha direkt ve samimi olsa da tıpkı vakitte daha “istilacı” algılanabildiğini anlatan Dr. Öğr. Üyesi Öznur Karakaş Kırmızısakal, “Yazılı iletileşme ise bir çeşit dijital tampon vazifesi görüyor; aralık, sessizlik ya da gecikme bile mana üretme biçimine dönüşüyor. Bilhassa pandemi sonrası devirde, yazılı iletileşme hem ferdi hem profesyonel bağlantıda bir çeşit ‘varsayılan’ kanal haline geldi. Hasılı, yazılı iletileşme artık sadece bir bağlantı biçimi değil, bir düşünme, hissetme ve ara kurma pratiği hâline geldi.” biçiminde konuştu.

Yazılı bağlantı çağdaş insanın denetim alanı haline geldi

Yazılı bağlantının, çağdaş insanın hem sürat hem de kontrol gereksinimine karşılık veren bir form haline geldiğini kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Öznur Karakaş Kırmızısakal, “Yüz yüze yahut sesli konuşma, doğrudanlık ve açıklık gerektirir; meğer yazışma, söylenmek istenenle söylenebilecek olan ortasına bir uzaklık koyar. Bu aralık, kimi vakit duygusal bir tampon, kimi vakit da özneyi koruyan bir hudut fonksiyonu görür. Ayrıyeten yazılı iletileşme, çoklu mevcudiyet çağının en fonksiyonel araçlarından biridir. Beşerler tıpkı anda birden fazla irtibat kanalında bulunabilir, cevap verme vaktini erteleyebilir, sessizliği bile bir stratejiye dönüştürebilir. Bu, bağlantının tabiatını ‘anlık tepki’den ‘kontrollü ifade’ye yanlışsız kaydırır. Hülasa, yazışmayı tercih etmek sırf kolaylık değil, tıpkı vakitte çağdaş bireyin mahremiyetini ve duygusal ritmini muhafaza biçimidir.” dedi.

Dijital irtibat hislerin transfer biçimini değiştirdi

Dijital bağlantının, hislerin transfer biçimini hem genişlettiğini hem de dönüştürdüğünü tabir eden Dr. Öğr. Üyesi Öznur Karakaş Kırmızısakal, “Yüz sözleri, ses tonları, vücut lisanı üzere klâsik göstergelerin yerini artık emojiler, GIF’ler, ‘okundu’ işaretleri, hatta çevrim içi olma durumu aldı. Bu ögeler, dijital duygulanımın yeni semiyotik repertuarını oluşturuyor. Lakin bu dönüşüm, hislerin transferini hem ağırlaştırıyor hem de yüzeyselleştiriyor. Bir ‘kalp’ emojisi, bazen söylenemeyen bir duyguyu kolaylıkla iletebilir; fakat birebir vakitte duygusal emeği, yani sözle inşa edilen yakınlığı da kısaltabilir. Münasebetiyle dijital ortam, hislerin dolanımını hızlandırırken onların derinliğini zamansal olarak sıkıştırıyor.” tabirinde bulundu.

Dijital kültürde samimiyetin yeni biçimi

İletişimdeki “samimiyet” kavramına işaret eden Dr. Öğr. Üyesi Öznur Karakaş Kırmızısakal, “Eğer samimiyeti bedensel yakınlık, göz teması ve spontan reaksiyonla ilişkilendirirsek, yazışma bu çeşitten doğrudanlığı azaltıyor. Lakin dijital kültürde samimiyet artık sırf fizikî bir mevcudiyetle ölçülmüyor. Yazılı iletiler, gecikmeli cevaplar, hatta sessizlikler bile duygusal bağın kesimi haline gelebiliyor. İletileşme, şahsa kendi hissini düzenleme ve söz etme alanı tanıyor; yani samimiyetin biçimi değişiyor, lakin bütünüyle ortadan kalkmıyor. Hasebiyle yazışarak irtibat kurmak, samimiyeti eksiltmekten çok, onu öteki bir zamansallık ve tabir rejimine taşıyor. Samimiyet artık yüz yüze ‘an’da değil, ekranlar ortasında süren bir yazışmanın ritminde üretiliyor.” diye konuştu.

Dijital jestler yeni bir his lisanı haline geldi

Emojiler, GIF’ler, çıkartmalar ve sesli notların dijital çağın jestsel lisanı olarak okunabildiğini kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Öznur Karakaş Kırmızısakal, “Bu araçlar, yazının soyutluğunu bedenselleştiriyor; hisleri görsel ve işitsel biçimlerde tekrar somutlaştırıyorlar. Bir emoji, bir GIF, bir sesli not, editlenmiş kısa bir görüntü; bir nefes yahut tereddüt kadar mana taşıyabiliyor. Böylelikle dijital platformlarda lisan, salt sözcüklerden değil, imgelerden, yansılardan ve mikro-davranışlardan oluşan çok katmanlı bir doku haline geliyor. Bu yeni lisan, ne büsbütün kozmik ne de büsbütün ferdi; kültürel bağlama, küme dinamiklerine ve platformun normlarına nazaran değişiyor. Ama şunu açıkça söylemek mümkün; dijital bağlantıda hisler artık sırf sözlerle değil ritimle, memlerle, görsellerle, kısa editlenmiş görüntülerle ve paylaşımlara reaksiyonlarla söz ediliyor.” halinde konuştu.

Gençler bağlantısı tekrar tanımlama eğiliminde

Özellikle genç nesillerde sesli ya da yüz yüze konuşmaktan kaçınma eğilimi giderek daha görünür hale geldiğini söz eden Dr. Öğr. Üyesi Öznur Karakaş Kırmızısakal, şöyle devam etti:

“Ancak bu ‘kaçınma’, bağlantıdan geri çekilme manasına gelmiyor; daha çok irtibat biçimini tekrar tanımlama arayışı olarak okunmalı. Gençler, birçok vakit yazılı mesajlaşmayı daha inançlı bir alan olarak görüyorlar. Bu güvenlik duygusu hem vakit hem de duygusal ara üzerinde denetim kurabilme imkânından kaynaklanıyor. Yazışmak, ‘anında cevap verme baskısını’ ortadan kaldırıyor; kişi, söylemeden evvel düşünebiliyor. Bu da dijital kültürün öznesi için bir çeşit savunma mekaniği haline geliyor. Ayrıyeten toplumsal medyanın ve daima görünürlük hâlinin yarattığı performatif baskı, birçok genci spontane kelamlı irtibattan uzaklaştırıyor. Hülasa, konuşmaktan kaçınma davranışı irtibat isteksizliğinden çok bağlantıdaki kırılganlığı yönetme biçimi olarak ortaya çıkıyor.”

Yazılı bağlantı lisanı hızlandırdı

Yazılı bağlantının dijital ortamlarda ağırlaşmasının, lisanı hem sadeleştirdi hem de hızlandırdığını söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Öznur Karakaş Kırmızısakal, “Bu sürat; kısaltmaların, ses taklitlerinin, melez lisanların yaygınlaşmasına yol açtı. Örneğin ‘nbr’, ‘slm’, ‘ok’ ya da İngilizce sözlerin Türkçe cümle içinde akışkan biçimde kullanılması, yeni bir ‘dijital lehçe’nin oluştuğunu gösteriyor. Lakin bu değişim sırf yozlaşma olarak okunmamalı. Lisan, her vakit bulunduğu teknolojik ortama nazaran şekillenir. Dijital yazışmalar, tıpkı kelamlı kültürdeki jestler üzere, manası süratle üretme ve paylaşma gereksinimine cevap veriyor. Yazım kusurları bile bazen şuurlu bir üslup tercihi hâline geliyor; örneğin küçük harf kullanımı ya da noktalama eksikliği, samimiyetin yahut duygusal tonun göstergesi olabiliyor. Bu nedenle, dijital lisandaki değişim bir ‘bozulma’ değil yeni bir söz iktisadının işareti olarak düşünülmeli.” dedi.

Yazılı irtibat ikinci bir düşünme alanı sağlıyor

Yazılı irtibatın, bireye ikinci bir düşünme alanı sağladığını kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Öznur Karakaş Kırmızısakal, “Bu da dijital ortamlarda öznenin kendini daha şuurlu ve kurmaca biçimde tabir etmesine yol açıyor. Buna rağmen konuşma, anlık yansıların ve vücudun eşlik ettiği bir tabir biçimi; hasebiyle beraberinde aşikâr bir kırılganlık, açıklık da getiriyor. Dijital irtibat çağında okur-yazarlık biçimlerinde görülen dönüşüm özneleşme biçimlerini de etkiliyor. İnsan, artık sadece konuşan ya da yazan bir varlık değil bildirimlerle yaşayan bir varlık haline geldi. İletileşme uygulamaları, hislerin, bağlantıların ve hatta sessizliklerin ritmini belirliyor. ‘Yazıyor...’ sözü bile ağır manalar yüklenen bir gösterge haline geldi. Bu cins mikro göstergeler çağdaş münasebetlerin yeni nabzı hâline geldi. Hasebiyle problem sadece bağlantı biçimlerinin değişmesi değil, öznenin vakit, yer ve kendilik tecrübesinin de dönüşmesi.” biçiminde kelamlarını tamamladı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı