Türkiye’de maddi sıkıntıları nedeniyle tedavileri aksama riski taşıyan çocukların tedavilerinin sürekliliğinin sağlanması, kanserle uğraşta kıymetli bir ihtiyaç olan ruhsal ve psiko-sosyal dayanakların sunulması ile birlikte çocuk psikolojisine uygun tedavi ortamının oluşturulması gayesiyle kurulan Kanserli Çocuklara Umut Vakfı’nın (KAÇUV) psikologları, yeni kanser tanısı almış çocukların ve ailelerinin bu süreçte yaşadığı zorluklarla ve bu süreçteki ruhsal takviyenin kıymetiyle ilgili bilgi verdi. Ruhsal dayanağın tedavi sürecinde çocukların ve ailelerinin bu süreci daha sağlıklı bir biçimde yönetmesine yardımcı olduğunu belirten psikologlar, “Unutulmamalıdır: Kanser tedavisi, ilaç dayanağının yanında ruhsal dayanağın de gerekli olduğu bir süreçtir” diyor.
Ailelerin en zorlandığı adımlardan biri hastalığı çocuğa nasıl anlatacakları
Yeni kanser tanısı almış çocukların ve ailelerinin süreciyle ilgili bilgi veren psikologlar, şunları söylüyor:
“Kanser tanısı, bir çocuğun ve ailesinin hayatında derin izler bırakan bir dönüm noktasıdır. Bu teşhisle birlikte sırf tıbbi bir süreç başlamaz; hislerin, rutinlerin ve alakaların yine formlandığı bir periyot başlar. Aileler tanıyı birinci öğrendiklerinde sıklıkla büyük bir şok yaşar. Kimi vakit teşhisin gerçekliğiyle yüzleşmekte zorlanır, kimi vakit da ‘Neden biz?’ sorusu bu sürecin birinci günlerine eşlik eder. Istırap, dehşet ve korku üzere hisler tıpkı anda yaşanabilir. Teşhisle birlikte günlük ömür süratle değişir. Okul, iş, mesken nizamı üzere alışılmış yapıların yerini hastane denetimleri, tedavi planları ve yeni bir tempo alır. Aile içinde roller tekrar şekillenir. Maddi yük artabilir, toplumsal etraf daralabilir. Bu durumdan başka çocuklar da etkilenebilir. Ailelerin en zorlandığı adımlardan biri de hastalığı çocuğa nasıl anlatacaklarıdır. Bu noktada çocuğun yaşı ve gelişim seviyesi göz önünde bulundurulmalıdır. Küçük yaşlardaki çocuklara hastane süreci ve tedaviler kolay ve inançlı bir lisanla anlatılırken, ergenlik devrindeki çocuklar daha açık ve direkt bilgiye gereksinim duyar. Her durumda, çocuğa gerçeği saklamadan, hislerini söz edebileceği bir alan tanımak en sağlıklı yaklaşımdır. Vakitle aileler tedavi sürecine, hastane ortamına ve yeni hayat nizamına ahenk sağlamaya başlar. Günlük planlamalar yine yapılır, hastane rutinleri bir nizama oturur. Bu süreçte hisler değişken olabilir; bazen güçlü, bazen yorgun hissedilebilir. Profesyonel ruhsal takviye, bu periyodu daha sağlıklı atlatabilmek ismine değerli bir kaynak haline gelir. Kanserle çaba eden çocuklar ve aileleri, teşhis sonrası periyotta takviye ve dayanışmaya her zamankinden daha fazla gereksinim duyar. Onlara yalnız olmadıklarını hissettirmek, fizikî olduğu kadar ruhsal güzellik hallerini de güçlendirir. Güç vakitlerde yanlarında olmak; bir kelamla, bir oyunla, bir takviye eliyle bu seyahati daha dayanılır kılmak mümkündür.”
Çocuklar ve aileleri için ruhsal dayanak önemli
Kanser tedavisi gören çocukların ve ailelerin ruhsal takviye almasının değeriyle ilgili de konuşan psikologlar, şu bilgileri veriyor:
“Kanser tedavisi gören bir çocuğun yaşadığı süreç sırf bedensel değil, birebir vakitte duygusal ve zihinsel istikametten de epey yıpratıcıdır. Bu süreçte hem çocuklar hem de bakım veren aile bireyleri için ruhsal dayanak, tedavinin tamamlayıcı bir kesimi olarak büyük kıymet taşır. Teşhis ve tedavi süreci çocuklar için anlaşılması güç, birden fazla vakit zorlayıcı bir tecrübedir. Hastane ortamı, fizikî değişiklikler, toplumsal hayattan kopma üzere durumlar; çocuklarda kaygı, yalnızlık, öfke ve tasa üzere hisleri tetikleyebilir. Ruhsal dayanak; bu hislerin fark edilmesini, tabir edilmesini ve işlenmesini sağlar. Çocuklar, oyun, sanat ve vücut temelli prosedürlerle hislerini daha kolay dışa vurabilir, hastalıkla baş etme maharetlerini güçlendirebilir. Tedavi süreci yalnızca çocuğu değil, tüm aileyi tesirler. Günlük ömrün sistemi değişir, belirsizlik artar, aile içinde roller yine şekillenir. Bu süreçte ruhsal dayanak, ailelerin duygusal yükünü hafifletir; suçluluk, ıstırap, tasa üzere hislerle başa çıkmalarına yardımcı olur. Birebir vakitte, çocuğa nasıl yaklaşılacağı, kardeşlerin sürece nasıl dahil edileceği üzere hususlarda da yol gösterici olur.”
Psikolojik takviye, ailenin süreci daha sağlıklı yönetmesine yardımcı olur
Psikolojik takviyenin nasıl bir fayda sağladığıyla ilgili konuşan psikologlar, “Duygusal rahatlama ve dayanak, anlamlandırma ve baş etme yolları, aile içi bağlantının güçlenmesi, travmatik tesirlerin önlenmesi ve uzun vadede ruhsal dayanıklılığın artması. Ruhsal dayanak, tedavi sürecinde çocuğun ve ailenin bu süreci daha sağlıklı yönetmesine yardımcı olur. Unutulmamalıdır: Kanser tedavisi, ilaç takviyesinin yanında ruhsal dayanağın de gerekli olduğu bir süreçtir” diyor.
Kanser tedavisi gören çocukların en çok zorlandığı alanlar
“Kanser tedavisi süreci, çocuklar için hem fizikî hem de duygusal açıdan pek çok zorluk barındırır. Bu süreçte yaşanan birtakım tecrübeler, çocukların günlük hayatında ve ruhsal uyumlarında kıymetli tesirlere yol açabilir. Zorlayıcı tecrübeler bağlamında tıbbi süreçler, yeni tanışılan ömür kısıtlamaları, hastalığa ve tedaviye bağlı ortaya çıkan bedensel değişiklikler sıralanabilir” diyen psikologlar, kanser tedavisi gören çocukların en çok zorlandığı alanları ise şöyle sıralıyor:
- Tıbbi Süreçler: Tedavi sürecinde sık karşılaşılan iğne, damar yolu teşebbüsleri, ilaç uygulamaları, analizler ve genel hastane ortamı, çocuklarda korku ve kaygı oluşturabilir. Bilhassa tekrar eden ve ağrılı süreçler, birinci tecrübede yaşanan zorlayıcı faktörler, tedaviye dair yanlış bilgi ve inanışlar bu tecrübelerin daha da zorlayıcı olmasına neden olabilir.
- Bedensel Değişiklikler: Tedavinin yan tesiri olarak ortaya çıkan saç dökülmesi, kilo değişimi, ciltte farklılıklar ya da hareket kısıtlılığı üzere fizikî değişimler çocukların vücut algısını ve özgüvenini etkilemektedir. Bu değişimler, bilhassa toplumsal ortamlarda çocukların kendilerini farklı ya da dışlanmış hissetmelerine yol açabilir.
- Beslenme Zorlukları ve Beslenme Kısıtlamaları: Tedavi müddetince kimi besin kümelerinden uzak durmak gerekebilir. Besin tüketiminin bir oburu tarafından denetim ediliyor olması ve karşılaşılan yasaklar çocuğun kendilik algısını, seçme özgürlüğünü ve denetim etme dürtüsünü sekteye uğratmaktadır. Yasakların yanı sıra; iştahsızlık, bulantı, tat değişiklikleri ya da tedaviye bağlı kilo değişiklikleri üzere nedenlerle de beslenme çocuklar için hem fizikî hem de duygusal olarak zorlayıcı bir hal alabilir.
- İzolasyon ve Rutinlerden Uzaklaşmak: Okula gidememek, arkadaşlarından ve sevdiklerinden uzak kalmak, oyun alanlarından yoksun olmak üzere durumlar çocukların toplumsal gelişimini ve duygusal dayanıklılığını etkileyebilir. Tedavi müddetince konut ya da hastane ortamında uzun mühlet kalmak, çocuklarda yalnızlık hissini artırabilir.
KAÇUV Umut Merkezi’nde çocuklara ve ailelerine fiyatsız destek
KAÇUV’un yeni açılan Ruhsal Müşavere ve Dayanak Umut Merkezi’nde verilen takviyelerle ilgili de bilgi veren psikologlar, şöyle konuşuyor:
“KAÇUV Ruhsal Müracaat ve Dayanak Umut Merkezi, kanser tanısı almış çocuklar ve ailelerine yönelik disiplinler ortası takviye sunmayı ve bunu tek çatı altında yapmayı gayeler. Burada amaç ruhsal dayanak sunmak başta olmak üzere tedavi sürecindeki çocukların ve ailelerinin hayat kalitesini artırmak, psiko-sosyal bütünlüklerini korumak, toplumsal entegrasyonlarını desteklemek ve bireylerin sağlıklı bir biçimde süreçle başa çıkabilmelerini sağlamaktır. Umut Merkezi, 0-18 yaş aralığında kanser tedavisi gören ya da tedavisini tamamlamış çocuklara, onların ailelerine ve bakım verenlerine, sıhhat çalışanlarına fiyatsız olarak hizmet vermektedir. Merkezde, ruhsal takviye, toplumsal hizmet takviyesi ve atölye çalışmaları olmak üzere üç ana eksende çalışmalar sürdürülür. Verilen bütüncül takviye ile çocuk hem tedavi sırasında ve sonrasında yaşadığı ruhsal ve toplumsal zorlanmalarla baş etme hünerleri kazanır hem de travma sonrası gerilim bozukluğu üzere ruhsal durumların ortaya çıkma ihtimali en aza indirgenmiş olur.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
News
Sağlık
Sağlık
Sağlık
Sağlık
Sağlık
Sağlık
