EÜ’ye konuk olan Prof. Dr. İbrahim Maraş, genç ilahiyatçılarla bir ortaya geldi

BEĞENDİM

ABONE OL

News

Ege Üniversitesi (EÜ) 70. Yıl Meslek Aktiflikleri kapsamında EÜ Birgivi İlahiyat Fakültesi’nin düzenlediği “Nasıl Bir Allaha İnanıyoruz?” başlıklı konferans gerçekleştirildi. Konferansta konuşmacı olarak Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. İbrahim Maraş yer aldı.

Edebiyat Fakültesi Ahmet Arslan Konferans Salonunda düzenlenen etkinliğe; EÜ Birgivi İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Muhammet Hanefi Palabıyık, Eğitim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Osman Ferda Beytekin, Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Abdullah Temizkan, Birgivi İlahiyat Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Muhammet Caner Ilgaroğlu, Meslek Planlama Ünite Koordinatörü Dr. Öğr. Üyesi Nuriye İnci, akademisyenler ve öğrenciler katıldı. Program, EÜ Birgivi İlahiyat Fakültesi 3. Sınıf Öğrencisi Yunus Emre Nebioğlu’nun Kur’an-ı Kerim tilavetiyle başladı.

Konuşmasına herkesin bir İlah algısı olduğunu vurgulayarak başlayan Prof. Dr. İbrahim Maraş, İlah yahut Allah anlayışının ‘Kelamcıların Rabbi, Sufilerin Rabbi ve Filozofların Tanrısı’ olarak üç kümede irdelendiğini söyledi. İslam ideolojisindeki farklı ekoller ile kelamcıların, sufilerin ve filozofların İlah algılarını mukayeseli olarak anlatan Prof. Dr. Maraş, kelamcılar ve felsefecilerin üzerinde sıkça durdukları Yaradanın varlığını ve cihanı yaratmasını tabir eden ‘hudûs ve sudûr’ kavramlarının üzerinde durdu.

Konferansta konuşan Prof. Dr. İbrahim Maraş, “Bugün üzerinde durmak istediğim temel sıkıntı şudur: Biz nasıl bir Tanrı’ya inanıyoruz? Bu tartışma, isim farklılıklarını aşan, hepimizin zihnindeki İlah tasavvuruyla ilgili esaslı bir sorudur. Elbette İlah birdir; farklı olan, O’nu manaya biçimlerimizdir. Kelamcıların merkezinde yer alan hudûs kavramına nazaran Allah, ezelîdir ve rastgele bir vakitte iradesiyle varlığı yokluğa tercih ederek yaratmıştır; bu nedenle tercih ve irade sözleri onlar için kritik ehemmiyettedir. Lakin insan iradesi sonlu ve tesirlere açıkken, Tanrı’nın iradesi mutlak ve kuşatıcıdır. Cihanın ve bizim var oluşumuz da O’nun verdiği varlığa dayanır; zira resen var olan sırf O’dur. Bugün hedefim, bu algıların nasıl oluştuğunu sade ve anlaşılır bir biçimde birlikte düşünmektir” dedi.

“Her tercih bir tercih ettirici gerektirir ve bu Tanrı’nın mutlaklığını zedeler”

İmam Mâtürîdî’nin, Allah’ın ezeli yaratıcılığını savunarak, Onu sınırlayan görüşleri reddettiğini söyleyen Prof. Dr. Maraş, “Mâtürîdî’nin temel itirazı şudur. Tanrı’nın yaratma sıfatı O’ndan başka olamaz; İlah ezelde yaratıcıysa, yaratma da ezelidir. Bu yüzden Tanrı’yı ‘potansiyel yaratıcı’ üzere düşünmek, onu insan iradesiyle kıyaslamak gerçek değildir. Kelamcıların ‘Tanrı varlığı yokluğa tercih etti’ anlayışı da sıkıntılıdır; zira her tercih bir tercih ettiriciyi gerektirir ve bu Tanrı’nın mutlaklığını zedeler. Mâtürîdî, Tanrı’yı bir anda yaratan bir varlık üzere tasavvur etmeyi de reddeder; Tanrı’nın yaratması, O’nun ezeli kudretinin doğal bir sonucudur. Akılcı yaklaşımı nedeniyle tarihte gölgede kalmış olsa da, Mâtürîdî bugün İlah tasavvurunda en dengeli açıklamalardan birini sunar. O periyodun uleması Tanrı’yı sert ve keyfî bir varlık üzere algılarken, bütün irade, mukadderat ve kötülük tartışmaları aslında İlah tasavvuruna dayanıyordu. Mâtürîdî, yaratmanın ezelî olduğunu vurgulayarak bu algıya itiraz etti; filozoflar ise sudur anlayışıyla Tanrı’yı dengeli bir sistem içinde açıkladı. Kelamcıların bir kısmı Tanrı’yı potansiyel yaratıcı sayarak çelişkiler üretti, lakin Fârâbî ve İbn Sînâ üzere filozoflar, geniş bir fikir birikimini İslam ile harmanlayarak hakikatin kimsenin monopolünde olmadığını gösterdi” diye konuştu.

Prof. Dr. Maraş, “Filozoflar, Tanrı’yı bilfiil ve ezelî olarak bilen, kudretli ve yaratıcı bir varlık olarak tasavvur ederler; potansiyel bir İlah anlayışı kabul edilemez. Bu yaklaşım, kelamcıların iki başka âlem ilahi ve hâdis ayrımındaki çelişkilerini aşar. Melekler, ideolojide aşkın bir âlem olan melekût yahut lâhut âleminde yer alır; yaratılmış fakat Tanrı’ya bağlı bir pozisyonda, hâdis âlemle karışmazlar. İlah, vaktin ötesinde hem tümelleri hem de tikelleri bilir; yaratma, O’nun ezelî kudretinin doğal sonucudur ve O’nda varlık-mahiyet ayrımı düşünülemez. Böylelikle filozoflar, hakikatin kimsenin inhisarında olmadığını ve İlah tasavvurunun sistemli, dengeli bir anlayışla kavranması gerektiğini ortaya koyar” dedi.

Konuşmaların akabinde iştirakçilerin soruları cevaplandı, ardından Teşekkür Dokümanı ve Armağan Takdimi ile aktiflik sona erdi.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı