YKS tercih süreci başladı: Şuurlu karar, uygun bir gelecek demektir

Tercih süreci öğrencilerin sadece akademik geleceğini değil, tıpkı vakitte ömür biçimini ve meslek istikametini de şekillendiriyor.  Bu yıl YKS’de birinci 10 derecede 5 derecesi bulunan Final Eğitim Kurumları tercih yaparken göz önünde bulundurulması gereken kritik başlıklara dikkat çekti.  

Final Eğitim Kurumları Rehberlik Koordinatörü Bora Serhat Çelik, tercih sürecinde yalnızca puan değil, öğrencinin ilgi alanları, meslek gayeleri ve ömür beklentilerinin bir bütün olarak kıymetlendirilmesi gerektiğini vurguluyor. Çelik, muvaffakiyet sıralamasının puandan daha emniyetli bir gösterge olduğunu, mesleksel yönelimin kesinlikle dikkate alınması gerektiğini ve üniversitenin toplumsal imkanlarının da seçim sürecine dâhil edilmesi gerektiğini belirtiyor. Ayrıyeten iki yıllık programların göz gerisi edilmemesi, bilgi kirliliğine karşı dikkatli olunması ve öğrenci ile veli beklentilerinin çatışmaması için tercih sürecinde karşılıklı anlayışın temel alınması gerektiğinin altını çiziyor.

“Öğrenci tercihlerine “Ben kim olmak istiyorum?” sorusuyla başlamalı” 

Tercihlerin gelecek planlarıyla örtüşmesinin elzem olduğuna vurgu yapan Final Eğitim Kurumları Rehberlik Koordinatörü Bora Serhat Çelik, “Yükseköğretim sadece bir eğitim mühleti değil; gelecekte hangi alanda çalışacağınızı, nasıl bir hayat şekli sürdüreceğinizi ve hangi hünerlerle topluma katkı sunacağınızı da belirler. Bu nedenle tercih sürecine yalnızca “hangi üniversite daha itibarlı?” sorusuyla değil, “ben kim olmak istiyorum?” sorusuyla başlamak gerekir. Uygun olmayan bir kısımda okumak, profesyonel hayat boyunca gerekecek olan heyecanın yitirilmesine neden olabilir. Özcesi, bu tercih periyodu sırf bir "okul seçimi" olarak değil, meslek olasılıklarına açılan kapıyı seçmek olarak görülmelidir” ifadelerine yer verdi.  

“Puana değil muvaffakiyet sıralamasına nazaran tercih yapılmalı” 

Puanın değişken olduğunu ve YKS tercihinde bir sıralamanın dikkate alınması gerektiğini belirten Bora Serhat Çelik, “Örneğin tercih ekranlarında 2023’te 472 puanla, 2024’te ise 440 puanla öğrenci almış bir üniversite görülür. Halbuki 2023’te de 2024’te de bu kısma 38 binli muvaffakiyet sıralamasındaki öğrenciler giriş yapmıştır. Elbette geçtiğimiz yılın sıralamaları ile bu yıl tercihlerden sonra oluşacak sıralama tıpkı olmayacaktır. Fakat tercih listesini oluştururken güvenebileceğimiz, bize öngörü sunan en dengeli bilgi bu sıralamamalardır. Adaylar biliyordur lakin bu satırları okuyacak velileri de bilmeli. Son 4 yılın yerleştirme sonuçları Yüksek Öğretim Kurumu’nun YÖK Atlas isimli data tabanında yayınlanıyor. Hangi üniversitenin, hangi kısmının hangi sıralamayla kontenjanlarını doldurduğu bu ekranlarda görülüyor. Öğrenciler asla ‘Sıralamam yetmiyor lakin puanım yetiyor’ diye düşünüp, puana nazaran liste yapılmamalı. Biliyoruz gençler ve aileleri bu türlü gerilimli durumlarda hislerle ‘belki olur’ diyerek düşünüyor. Lakin isabetli karar vermeyi sağlayan en hakikat bilgi ‘başarı sıralaması’dır” sözlerini kullandı. 

“Tercih listesindeki her kısım, aday kazandığında gitmeye hazır olduğu bir seçenek olmalıdır”  

Tercih devrinde varsayımlarla hareket edilmemesi gerektiğini belirten Çelik, "Nasıl olsa gelmez" diye listeye alınan programlar, birçok vakit gelir ve önemli bir pişmanlığa yol açar. Tercih listesindeki her kısım, adayın kazandığında gitmeye hazır olduğu bir seçenek olmalıdır’’ uyarısında bulundu. Tercih listesinin istek sıralaması olması gerektiğinin altını çizerek “Örneğin adayın sıralaması 45 bin, istediği kısım ise geçtiğimiz yıl 47 binle almış. Aday “Evet ben bu kısmı istiyordum fakat benim sıralamam daha güzel. Bu 47 binlik kısmı yazmayayım, geçen yıl 44 binle, 45 binle alan yeri üste yazayım” diyerek liste oluşturulmamalı. ‘Puana yazık olmasın’ diye düşünmek yanılgıdır. Listenin en başından sonuna kadar bir istek sıralaması oluşturulmalıdır. Liste tamamlandığında ‘’Hem isteklerime uygun hem sıralama bilgisine uygun bir liste oldu. Bu liste benim okumak isteyeceğim kısımlardan oluşuyor” diyebilmelidir’’ diye konuştu. 

“Tercih listenizi geniş bir yelpazede ve stratejik oluşturun”

Geçen yıla kıyasla bu yıl sıralamaların nasıl değişeceğini belirleyecek temel ögelerin, kontenjan farklılıkları ve öğrencilerin tercih eğilimleri olduğunu vurgulayan Bora Serhat Çelik, kısım sıralamalarındaki değişim ihtimali hakkında şunları söyledi: “Kontenjanlar geçen yıla nazaran arttı mı, azaldı mı? Bu bilgi, sıralamalarda ne istikamette oynama olabileceği hakkında ipucu verebilir. Kontenjanlara baktığımızda yüzde 18’e varan bir düşüş olduğunu görüyoruz. Bu düşüş, tercih sıralamalarında üst taraflı bir kayma yaşanmasına neden olabilir. Örneğin geçen yıl 60 binle kapatan bir kısım, bu yıl 52 bin civarından öğrenci alabilir. Elbette imtihan muvaffakiyet sıralaması 200 binlerde olan bir aday için fark açılacaktır. Tekrar örneğin TYT ile öğrenci alan ön lisans programlarında 140 bin kontenjan eksildi. Y-TYT muvaffakiyet sıralaması 900 binlerde olan bir öğrencinin geçen yılın datalarına bakınca 1 milyon 300 bin ve tahminen daha alt sıralamadaki programları yazması açıkta kalmamasını sağlayacaktır.”

“Ayrıca kısımların gelecekteki meslek karşılığı ve popülerliği de tercih eğilimlerini etkileyebilir. Lakin tüm bunlar sırf kestirimdir. Adaylara verilen 24 tercih hakkı, yalnızca boşluk doldurmak için değil; stratejik bir planla kullanılmalı. Birinci sıralar hayalinizdeki kısımlar olabilir, orta sıralar sıralamanıza yakın kısımlarla dengelenmeli, son sıralarda ise yerleşme ihtimali yüksek lakin hâlâ istekli olduğunuz kısımlar yer almalı. Unutmayın, ÖSYM yerleştirme sürecinde tercihin kaçıncı sırada olduğuna değil, muvaffakiyet sırasına bakar. Birebir kısmı 1. sıraya yazan bir adaydan yalnızca 0.001 puan fazla alan öteki bir aday, o kısma 24. sıradan da yerleşebilir.”

“Üniversite yalnızca akademik değil, tıpkı vakitte toplumsal bir deneyimdir” 

Sadece sayılar değil üniversitenin imkanları da göz önünde bulundurulmalı diyen Final Eğitim Kurumları Rehberlik Koordinatörü Çelik şunları söyledi: “Sıralama, kontenjan üzere teknik bilgiler kadar, kısmın içeriği, ders yapısı, mezuniyet sonrası unvanlar ve istihdam imkânlarına dikkat edilmeli. Üniversitenin toplumsal imkânları, öğrenci kulüpleri, iş dünyasıyla projeleri araştırılmalıdır. Bu noktada, Türkiye Üniversite Memnuniyet Araştırması da karar verme sürecinde yararlanılabilecek bir kaynak olacaktır. Yalnızca ‘yüksek sıralamayla alıyor’ diye bir kısma yönelmek, uzun vadede mutsuzluğun kapısını aralayabilir. Ulaşım, barınma da tercihler yapılırken göz önünde bulundurulmalı. Üniversite yalnızca akademik değil, birebir vakitte toplumsal bir tecrübedir.” 

 “İki yıllık - dört yıllık ayrımı yapılmadan gayelere odaklanılmalı” 

Öncelikli olanın tercihin adayın meslek amacına hizmet etmesi olduğunu vurgulayan Bora Serhat Çelik, “Üniversite denince akla ekseriyetle 4 yıllık programlar geldiğinden, 2 yıllık programlara karşı yaygın bir ön yargı olduğunu görüyoruz. Adayların, programın kaç yıl olduğuna takılmak yerine, ne yapmak istediklerine ve bu maksada hangi program tipiyle ulaşacaklarına odaklanmaları daha yanlışsız bir yaklaşım olacaktır. Birtakım 2 yıllık programlar, kimi 4 yıllık programlardan daha doyumlu bir meslek ve hayat standardı sunabilir” dedi.   

“Ek yerleştirme, genel yerleştirme üzere geniş imkanlar sunmaz, bu sürece bel bağlanmamalı” 

İlk tercih periyodu dışındaki seçeneklere çabuk yönelmenin kusurlu olacağını belirten Çelik, “Üniversite tercihi yaparken, adayların en sık yaptığı yanılgılardan biri ek yerleştirme sürecine bel bağlamak. Ek yerleştirme, genel yerleştirme üzere geniş imkanlar sunmadığı için, bu sürece güvenerek yüksek puanlı yerleri tercih etmek risklidir. Unutmayın ki, ek yerleştirmede kontenjanlar sonludur ve sizinle birebir programı tercih eden daha başarılı adaylar olabilir. Bir öbür sık yapılan yanılgı ise, mezuna kalma kararını çabucak vermektir. Bu kararı almadan evvel, yeni süreçte neler yapabileceğiniz ve her yıl imtihan şartlarının değişebileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Son olarak, yatay yahut dikey geçişlerle istediğiniz programa ulaşma fikri cazip gelse de bu yolun riskli ve meşakkatli olduğunu bilinmelidir” ifadelerini kullandı.  

“Karşılıklı anlayış ile çatışmaların önüne geçilmeli” 

Tercih sürecinde dikkat edilmesi gereken davranışlara dair de konuşan Bora Serhat Çelik, “Üniversite tercihi yapılırken sadece imtihan sonucu ve muvaffakiyet sırası değil; öğrencinin şahsî özellikleri, ilgi alanları ve hayat beklentileri de dikkate alınmalıdır. Bu süreçte bazen öğrencinin gelecek hayali ile ailenin hayali örtüşmeyebilir. Bu da karar sürecinde çatışmalar, baskılar ve kırgınlıklar yaşanmasına neden olabilir. Halbuki aileler unutmamalı; artık çocuk değil, bir genç yetişkinle karşı karşıyalar. Öte yandan, üniversiteye geçiş süreci, bireyselleşmenin ve sorumluluk almanın da başlangıcıdır. Karşılıklı sağduyu ve anlayışla bu süreçte çatışmanın önüne geçilmelidir” dedi. 

“Bilgi kirliliğine karşı dikkatli olunmalı” 

Ayrıca bu süreçte karşılaşılan bilgi kirliliğine karşı da dikkatli olunması gerektiğine işaret eden Çelik, “Tercih robotları, toplumsal medya yorumları, forumlar ya da kulaktan dolma bilgiler yerine; rehber öğretmenlere, meslek danışmanlarına danışmak en inançlı yoldur. Zira tercih süreci yalnızca bilgi değil, bilgiyi yanlışsız okuma, kıymetlendirme ve uygulama marifeti ister. Medya okuryazarlığı, eleştirel düşünme ve dijital farkındalık da bu devirde büyük kıymet kazanır. Adayların tercihlerinin geçerli sayılabilmesi için, ÖSYM Aday Süreçleri Sistemi (AİS) üzerinden tercih listelerini kaydettikten sonra mutlaka sistem tarafından sunulan ‘tercih onaylama’ adımını tamamlaması gerekmektedir, aksi halde liste geçersiz sayılacaktır.’’ diye vurguladı. 

 

 

 

 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı