Yapay zeka çağında karar yeniden insanın!

Üsküdar Üniversitesi İdeoloji Kısım Lideri Prof. Dr. Çiğdem Yazıcı, her yıl Kasım ayının üçüncü perşembe günü kutlanan Dünya İdeoloji Günü münasebetiyle dijital çağda ideolojinin kıymetine değindi.

Felsefe farklılıklarla birlikte düşünme maharetini geliştirmeye çağırıyor

Unesco’nun, Dünya İdeoloji Gününün ideoloji ile ilgilenen herkese ilişkin olduğunu söylediğine işaret eden Prof. Dr. Çiğdem Yazıcı, “Dünya İdeoloji Günü, çağımızın sorunlarını ve krizlerini akılcı, kültürlerarası diyaloğu güçlendirerek tartışabileceğimiz hoşgörülü bir ortam yaratmaya aracı olmayı amaçlar. Yani ideoloji sadece kendimizi anlamak ve tanımakla yetinen bir aktiflik değildir; tıpkı vakitte bizden farklı olanla karşılaşmak, bu farklılıkları tanımak ve bu farklılıklarla birlikte düşünmek maharetini de geliştirmeye çağıran bir etkinliktir.” dedi.

Dijital çağda, düşünmenin ve sorgulamanın manası değişti mi?

Dijitalleşmenin hayatlarımızı kıymetli oranda kolaylaştırdığı ve ilerleyen periyotlarda daha da kolaylaştıracağı gerçeğini görmenin gerektiğini söz eden Prof. Dr. Çiğdem Yazıcı, “Yapay zeka aracılığıyla üzerinde düşündüğümüz ya da araştırma yaptığımız bahisler hakkında her zamankinden çok daha fazla dataya ulaşabiliyoruz. Yeniden yapay zeka bu datayı işleyebiliyor ve bize manalı sonuçlar verebiliyor. Lakin bu dijitalleşme insanın üzerinden kendi hayatıyla ve varoluşuyla ilgili değerli sorularla meşgul olmak ve bu sorulara kendi hayatlarında aldıkları kararlar ve yaptıkları tercihlerle birtakım karşılıklar aramak ve vermek sorumluluğunu alamaz. Örneğin yapay zekaya aklımıza gelen tüm soruları sorabiliriz lakin ne yapacağımız ve nasıl yaşayacağımızla ilgili son karar her vakit bize ilişkin olmak zorunda. Bu nedenle eleştirel düşünebilme, kendimize, diğerlerine ve dünyaya ait içten bir merak ve sorgulama hiçbir vakit yapay zeka ile gerçekleştirilemez. Dijital çağda da düşünmenin ve sorgulamanın manasının değişmediğini lakin eskisine oranla çok daha büyük bir ehemmiyet, bedel ve aciliyet kazandığını söyleyebiliriz.” diye konuştu.

Teknolojinin dönüştürücü gücünü sorgulama felsefi bir ihtiyaç

İnsanın dünya üzerinde var olmaya başladığı birinci andan itibaren hem kendisine hem de etrafında yaşadığı dünyaya şu yahut bu formda bir mana yüklediğini kaydeden Prof. Dr. Çiğdem Yazıcı, “Onu muhakkak bir biçimde yorumlamış ve dönüştürmüştür. Teknoloji de bu dönüştürme araçlarından bir adedidir aslında. Hasebiyle teknoloji aracılığıyla insanın kendisini ve yeryüzünü nasıl dönüştüreceği ve neye dönüştüreceği teknolojinin kendisinin cevaplayamayacağı açık bir soru olarak durmaktadır. Günümüzde yaşanan savaşları, hammadde ve iklim krizlerini düşünecek olursak bu soru son derece hayati ve acil bir sorudur. Bu soru fakat felsefi aktifliğin ve felsefece bir hayatın teori ve pratiğin önünde açabileceği yeni ufuklar içinde ele alınabilir.” tabirinde bulundu.

Yapay zeka ideolojisi ismi altında ele alınabilecek kendine has bir alandan bahsetmenin mümkün olduğunu belirten Prof. Dr. Çiğdem Yazıcı, “Yapay zeka ideolojisi yapay zekanın hayatlarımızda kapladığı yerin ortaya çıkarabileceği çeşitli ahlaki ve pratik soruları, insan zihni ve yapay zeka ortasındaki bağlantıları, farklılıkları ve benzerlikleri, insan ve makineler ortasındaki bağları ele alır ve tartışır.” dedi.

Yakın vakitte şuurlu bilgisayarlar programlamamız pek mümkün görünmüyor

Yapay zekanın “düşünebilme” ya da “bilinç” sahibi olma kapasitesi olup olmadığını kıymetlendiren Prof. Dr. Çiğdem Yazıcı, şöyle devam etti:

“Zeka sorun çözme mahareti manasına gelirken şuur acı, sevinç, aşk ve öfke üzere şeyleri hissedebilme ve kendinin farkında olabilme marifetini de söz eder. Yapay zeka, datalarla sorun çözme konusunda beşerden çok daha mahir bir hale gelebilir. Lakin bu onun vakitle şuur kazanacağı manasına gelmez. Biz şimdi şuurun kökeni ve nasıl ortaya çıktığı hakkında gereğince bilgi sahibi olamadığımız için yakın vakitte şuurlu bilgisayarlar ya da makineler programlamamız pek mümkün görünmüyor üzere. Bu hususa ilgisi olanlar Yuval Noah Harari’nin 21. YY Dersleri isimli kitabına bakabilirler.”

Yapay zeka insan eseri olan fikir ve niyetleri işleyip ortaya yeni bir ideoloji atabilir

İnsan aklının eseri olan bir sistemin, kendi ideolojisini oluşturup oluşturamayacağı konusunu da ele alan Prof. Dr. Çiğdem Yazıcı, kelamlarını şöyle tamamladı:

“İnsan eseri bir sistem, bir ideoloji yaratması kelam konusu olduğunda lakin insanı taklit edebilir. İnsan aklının eseri olan bir sistem derken yapay zeka gibisi bir sistemden bahsediyorsak şayet yapay zeka sadece insan eseri olan fikir ve fikirleri bir bilgi olarak işleyip ortaya yeni bir ideoloji atabilir. Fakat bu ideoloji insan aklının ürettiklerinden bağımsız olamaz; insanların toplu birikimlerini aktardıkları dataların derlenmesi ile ortaya daha evvel yazılmamış daha kapsamlı ideoloji tarihi derlemelerinden ortaya felsefi teori örnekleri çıkartabilir. Kaldı ki yapay zekanın ortaya attığı ideoloji ne tıp bir soru etrafında şekillenecek yani başlangıç noktası ne olacak? Yapay zeka neden yeni bir felsefi sistem ortaya atmaya gereksinim duysun? Bunu lakin kendisi dışındaki bir tesir nedeniyle örneğin bir insanın bunu talep etmesi üzerine yapabilir. İdeoloji lakin beşere has bir anlamlandırma gereksiniminin eseri olarak kendi otantikliğini koruyabilir.”

 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı