Mükemmeliyetçilik ertelemeyi besliyor!
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, mükemmeliyetçilik ve erteleme davranışının ruhsal nedenleri, sonuçları ve bunlarla başa çıkma yolları hakkında bilgi verdi.Mükemmeliyetçi kişi kendi zihninde yarattığı ‘kusursuzluk ideali’ ile çaba eder!Mükemmeliyetçiliğin, kişinin kendi hayatında ve işlerinde ‘hatasız’ olma isteğiyle şekillenen bir fikir stili olduğunu lisana getiren Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Yüzeyde bakıldığında motive edici üzere görünse de, aslında birçok vakit kişinin üzerindeki baskıyı artıran, özgürlüğünü kısıtlayan ve hayat kalitesini düşüren bir eğilimdir.” dedi.Psikolojide mükemmeliyetçiliğin, yalnızca yüksek standartlar koymak olmadığını, tıpkı vakitte yanılgı yapma korkusu, eleştirilme telaşı ve ‘yeterince iyi’nin asla kabul edilmemesi üzere özellikleri de kapsadığını vurgulayan Demir, “Kişi daima daha fazlasını ister, lakin ulaştığı hiçbir sonuç ona huzur vermez. Filozof Epiktetos’un söylediği üzere; ‘İnsanı rahatsız eden şeyler olaylar değil, onlar hakkındaki niyetleridir.’ Mükemmeliyetçi kişi de birçok vakit gerçeğin kendisiyle değil, kendi zihninde yarattığı ‘kusursuzluk ideali’ ile gayret eder.” biçiminde konuştu.İşin büyüklüğü yahut eksiksiz olma zaruriliği, başlamayı tehditkâr kılabiliyor!Ertelemenin (prokrastinasyon), yapılması gereken bir işi şuurlu olarak geciktirme davranışı olduğunu aktaran Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Basitçe ‘tembellik’ değildir. Birden fazla vakit kişinin zihninde, işin büyüklüğü ya da harika olma zaruriliği o kadar ağırdır ki, başlamak tehditkâr gelir.” dedi.Ertelemenin bilhassa hangi durumlarda sık görüldüğüne değinen Demir, “Belirsizliğin çok olduğu vazifelerde, kişinin yüksek dert hissettiği işlerde ve sunum, imtihan, rapor üzere sonucun dışarıdan değerlendirileceği durumlarda erteleme davranışına sıkça rastlanır.” açıklamasını yaptı.Hata yapmaktan korkmak, bir işe başlamadan ertelemeye neden oluyor!Araştırmaların, mükemmeliyetçiliğin erteleme ile direkt bağlı olduğunu gösterdiğine dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Özellikle ‘uyumsuz mükemmeliyetçilik’ olarak tanımlanan tipinde kişi, kusur yapmaktan öylesine korkar ki, işi başlamadan ertelemeyi seçer.” dedi.Bu formda kişinin, aslında başarısızlıkla yüzleşmekten de kaçmış olduğuna işaret eden Demir, kelamlarını şöyle sürdürdü:“Bir öteki deyişle; ‘Başlamazsam başarısız da olmam’ kanısı hakimdir. Bu mantık, kişiyi kısa vadede dertten korur, ancak uzun vadede daha ağır gerilim, vakit baskısı ve özgüven kaybına yol açar.Öğrenciler ve çalışanlarda görülen alanlara baktığımızda öğrenciler için tez yazımı, imtihanlara hazırlık, ödev teslimi üzere süreçlerde mükemmeliyetçilikten kaynaklanan erteleme sık rastlanır. Çalışanlar da ise sunum hazırlıkları, raporlar, e-posta yazımı hatta toplantılara katkı sunma üzere misyonlarda kişi ‘yeterince âlâ değilim’ telaşıyla işi erteler.”Değişimin birinci adımı farkındalık!Kişinin kendi mükemmeliyetçi niyetlerini fark ettiğinde, erteleme ile başa çıkma talihinin arttığını söz eden Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Çünkü farkındalık, değişimin birinci adımıdır.” dedi.Farkındalığı artırmak için yapılabilecekler hakkında bilgi veren Demir, “Kusursuzluk yerine, fonksiyonel ve kâfi olanı kabul etmek gerekir. Yani ‘yeterince iyi’ kavramı benimsenmeli. Misyonları kesimlere ayırarak büyük resmi değil, küçük adımları görmek tasayı azaltır. Bir işe sonsuz vakit ayırmak yerine, muhakkak bir müddette tamamlamak için amaç belirlenmeli. Kusur yapmak öğrenme sürecinin kesimi olarak görülmeli. Bir müziğin kelamlarında ‘yaralarımızdan ışık sızar’ sözü geçer. Kusur yapmak, birçok vakit gelişimin kapısını ortalar. Mükemmeliyetçilik ağır dert, tükenmişlik ya da depresyon ile birlikteyse bir klinik psikolog desteği oldukça faydalı olur.” tekliflerinde bulundu.Yaşamın özü kusursuzluk değil, tamamlanmamış lakin ilerleyen bir süreç…Mükemmeliyetçiliğin birden fazla vakit bir ‘altın kafes’ olduğunu kaydeden Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Parıldar lakin içinde sıkışıp kalırız. Erteleme ise bu kafesten çıkmak için seçtiğimiz süreksiz fakat aldatıcı bir kaçış yoludur.” dedi.Oysa hayatın özünün kusursuzluk değil, ‘tamamlanmamış lakin ilerleyen bir süreç’ olduğunun altını çizen Demir, “Kendi kusurlarımızla barışabildiğimizde, ertelemek yerine adım atabilir; hem üretkenliğimizi hem de hayat doyumumuzu artırabiliriz.” diyerek kelamlarını tamamladı. Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı