Hidayet Karakuş, Atatürk’ün eğitime ve öğretmene verdiği kıymeti anlattı

Ege Üniversitesi “Cumhuriyet ve Atatürk Günleri” aktiflikleri kapsamında, Güneş Gücü Enstitüsü tarafından “Cumhuriyet Eğitiminde Öğretmen” başlıklı bir söyleşi gerçekleştirildi. Aktifliğin koordinatörlüğünü Dr. Öğretim Üyesi Bircan Dindar üstlenirken, konuşmacı olarak muharrir, şair ve eğitimci Hidayet Karakuş yer aldı.

 EÜ Güneş Gücü Enstitüsü Prof. Dr. Gürbüz Atagündüz Konferans Salonunda düzenlenen söyleşiye, Güneş Gücü Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ceylan Zafer, akademisyenler, idari çalışanlar, lisansüstü öğrenciler ve sivil toplum kuruluşu temsilcileri katıldı. Programın açılışında konuşan Güneş Gücü Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ceylan Zafer, Eğitimci Müellif Hidayet Karakuş’a ve tertip grubuna teşekkür etti.

Cumhuriyet’in birinci yıllarındaki düşük okur ve müelliflik oranlarının, periyodun eğitim ıslahatları ve köy enstitüleri uygulamalarıyla aşıldığını anlatarak konuşmasına başlayan Eğitimci ve Müellif Hidayet Karakuş, “Yıllarca süren savaşlarla ayakta kalmaya ve bağımsızlığı kazanmaya çalışan Anadolu’da, Cumhuriyet’in birinci yıllarında okuryazarlık oranı son derece düşüktü. O periyotta erkeklerin sadece yüzde 4-5’i, bayanların ise binde ile söz edilen bir sayıda okur-yazar olduğu bir tabloyla karşı karşıyaydık. 1925’te Ulusal Eğitim Bakanlığı’na getirilen Mustafa Necati ile eğitim alanında büyük bir sistemleşme süreci başladı. 1927-1928 öğretim yılında Denizli ve Kayseri’de açılan Köy Muallim Mektepleriyle köy öğretmenleri yetiştirilmeye başlandı. Akabinde daha kısa vadeli eğitimlerle eğitmenler hazırlandı. Harf İnkılabıyla birlikte Millet Mektepleri kuruldu, yeni harfler öğretildi ve büyük bir okuma-yazma seferberliği başlatıldı. Mustafa Kemal Atatürk, bu eğitim atılımına büyük kıymet veriyor, Mustafa Necati Bey’den de çok umutluydu. Ne yazık ki, 1929 yılında genç yaşta ortamızdan ayrıldı. Onun kaybı, Atatürk’ü derinden etkilemişti” diye konuştu.

“Önemli eğitim ıslahatları yapılıyor”

Cumhuriyet’in ikinci nesil eğitim atağının Hasan Ali Yücel devrinde gerçekleştiğinden bahseden Muharrir Karakuş, “İkinci Celal Bayar hükûmeti devrinde 28 Aralık 1938'de Ulusal Eğitim Bakanlığı'na getirilen Hasan Âli Yücel de kalıcı izler bırakan bir bakan oldu. Hasan Ali Yücel, üniversite reformuyla Ankara Üniversitesi’nin Fen ve Tıp Fakültelerini kurdu, İstanbul’daki Yüksek Mühendis Okulu’nu İTÜ’ye dönüştürdü. Ayrıyeten dünya klasiklerini Türkçeye kazandırarak kültürel aydınlanmaya öncülük etti. Hasan Ali Yücel’in en değerli teşebbüslerinden biri de Köy Enstitülerinin kurulmasıydı. Kentli öğretmenlerin köylerde kalmakta zorlanması üzerine, köy kökenli çocukların eğitilerek kendi köylerinde misyon yapmaları hedeflendi. 17 Nisan 1940’ta çıkarılan yasa ile Köy Enstitüleri kuruldu. Bu kurumlar, Cumhuriyet’in eğitimdeki en büyük ihtilallerinden biri oldu. Ne yazık ki Köy Enstitüleri uzun ömürlü olamadı. Türkiye bazında her bölgede yer almak üzere, toplam 20 adet Köy Enstitüsü, bir de o okullara öğretmen yetiştiren yüksek okul niteliğinde, Hasanoğlan Köy Enstitüsü açıldı.  1946’dan sonra programlar değiştirildi, uygulamalı dersler azaltıldı; 1950’lerde öğrenciler cinsiyete nazaran ayrıldı ve 1954’te birçok enstitü kapatılarak Öğretmen Okullarına dönüştürüldü. Yine de 1940-1954 arasında yalnızca 14 yılda 17 binden fazla köy öğretmeni ile binlerce sıhhat memuru, eğitmen, sanatçı ve muharrir yetiştirerek toplumsal kalkınmaya büyük katkı sağladılar” dedi.

“Atatürk öğretmenlere büyük bedel veriyor”

Yazar Karakuş, “Eğitim alanındaki bu büyük atılımların temeli, Mustafa Kemal Atatürk'ün öğretmene verdiği kıymette gizleniyor. Atatürk, o devirde bile, ‘Milletvekili maaşı bir öğretmenin maaşını geçmemelidir’ diyerek mesleğe verdiği değeri açıkça belirtiyor. Ayrıyeten, okulları ziyaret ettiğinde öğretmen kürsüsüne asla oturmayarak bu makama duyduğu derin saygıyı gösteriyor. Bugün ise, Köy Enstitüleri'nin bu büyük mirası hala yaşatılmaya devam ediyor. Köy Enstitüsü mezunlarının yakınları, bu şuuru korumak maksadıyla 2001'de İzmir'de Yeni Nesil Köy Enstitülüler Derneği’ni kuruyorlar ve faaliyetlerini sürdürüyorlar. Bu dernek, topladığı anılar, fotoğraflar ve dokümanlarla, yazdığı kitaplar ve düzenlediği konferanslarla o periyodun ruhunu sürdürüyor ve kamuoyunda büyük bir farkındalık yaratıyor” diye konuştu.

Etkinlikte ayrıyeten, Samsun-Ladik Akpınar Köy Enstitüsü 1954 mezunu ve ilköğretim müfettişi öğretmen Ali Türcan, yıllar evvel okul sıralarında yaşadığı unutulmaz anıları gençlerle paylaştı. Öğretmen ve Yazar Bekir Özgen ile Coğrafya Öğretmeni Başar Uluğ da kendi hayat tecrübelerini aktararak gençlere umut ve ilham verdi.

Konuşmaların akabinde Hidayet Karakuş’a “Teşekkür Belgesi” takdim edilerek söyleşi sona erdi.

 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı