Akciğer Kanseri Riskini Artıran 6 Faktöre Dikkat!

Akciğer kanseri hem ülkemizde hem de dünyada en sık görülen ve en fazla ömür kaybına neden olan kanser çeşidi olarak değerini koruyor. Artan çevresel risk faktörleri, sigara kullanımı ve geç belirti vermesi nedeniyle hastalık toplum sıhhati açısından kritik bir pozisyonda bulunuyor. 2025 yılında teşhis ve tedavide yaşanan gelişmeler ise pek çok hasta için yeni bir umut devrinin başlangıcını işaret ediyor. Memorial Göztepe Hastanesi Kanser Merkezi Lideri Prof. Dr. Mustafa Özdoğan, “17 Kasım Dünya Akciğer Kanseri Günü” kapsamında hastalıkla ilgili şimdiki bilgileri ve yeni tedavi yaklaşımlarını paylaştı.

Her yıl 2.5 milyon kişi akciğer kanserine yakalanıyor 

Akciğer kanseri, dünya genelinde hala en sık görülen ve en çok can kaybına neden olan kanser tipidir. 2022 yılı bilgilerine nazaran her yıl dünyada yaklaşık 2.5 milyon kişi bu hastalığa yakalanmakta ve bu, tüm kanser hadiselerinin yüzde 12’sine denk gelmektedir. Tıpkı yıl içinde ise 1.8 milyon kişi akciğer kanseri nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Bu da kansere bağlı hayat kayıplarının neredeyse beşte birinin tek başına bu hastalıktan kaynaklandığını ortaya koymaktadır.

Ülkemizde her yıl 41 bin yeni vaka

Ülkemizde de tablo dünya ile paralellik göstermektedir. 2022 bilgilerine nazaran ülkemizde her yıl yaklaşık 41 bin yeni akciğer kanseri olayı tespit edildi ve akciğer kanseri Türkiye’de en sık görülen kanser pozisyonunda. Birebir yıl 38 bin 500 kişi bu hastalık nedeniyle hayatını yitirdi. Yani ülkemizde kansere bağlı her üç mevtten biri akciğer kanserinden kaynaklanmaktadır.

Çevresel faktörler genetikten çok daha baskın

Genetik yatkınlık birtakım şahıslarda kıymetli rol oynasa da toplam risk durumuna bakıldığında çevresel faktörler çok daha baskın durumdadır. Akciğer kanserinin artık çoğunlukla çevresel nedenlerle ortaya çıktığı söylenebilir.

  1. Sigara: Hadiselerin yaklaşık yüzde 70’i sigaraya bağlı
  2. Hava kirliliği: PM2.5 her 10 µg arttığında vefat riski yüzde 8 artıyor
  3. Radon gazı: Sigara içmeyenlerde en kıymetli risk faktörü
  4. Mesleki maruziyetler: Asbest, silika, dizel egzozu, kaynak dumanı
  5. Pasif içicilik 
  6. Geçmişte akciğer hastalığı hikayesi olması
Kadınlarda neden akciğer kanseri artıyor?

Erkeklerde yeni hadise sayısı son yıllarda azalma eğilimindeyken, bayanlarda dikkat cazibeli bir artış kelam konusu. Bayanlarda bilhassa “adenokarsinom” ismi verilen alt tip daha sık görülmekte ve bu tip, hiç sigara içmemiş bireylerde görülen akciğer kanserlerinin büyük kısmını oluşturmaktadır. 

Akciğer kanseri erkeklerde daha sık görülse de bayanlardaki artışın da önemsenmesi gerekmektedir. Artan sigara kullanımı, mesken içi duman ve yemek buharı, odun yahut kömür sobası dumanı, pasif içicilik, hormonların hücresel dönüşüme tesiri, genetik yatkınlıkların çevresel faktörlerle birleşmesi bunun en kıymetli nedenleri ortasındadır. Velhasıl bayanlar hiç sigara içmeseler bile akciğer kanserine yakalanma riskleri erkeklere nazaran bir ölçü daha yüksek olmaktadır.

E-sigara zararsız değil!

Elektronik sigaraların ise sanıldığı kadar suçsuz olmadığının bilinmesi gerekmektedir. 2025’te yapılan geniş tahlillerde e-sigara kullanan şahıslarda kanserle alakalı biyobelirteçlerin yükseldiği tespit edilmiştir. Nikotin bağımlılık yapmakta ve gençlerde klasik sigaraya başlama oranını 3 kat artırmaktadır. Akciğer kanserinin yaklaşık yüzde 70’i sigaradan kaynaklanmaktadır. Sigarayı büsbütün hayatımızdan çıkardığımızda, akciğer kanseri neredeyse yok olacak denilebilir.

Akciğer kanserinde erken teşhis için bu belirtileri önemseyin!

Özellikle 40 yaş üzeri ve sigara içen bireylerde tertipli denetimler kıymetlidir. 50 yaş üzeri ve sigara içmiş şahıslarda yıllık düşük doz akciğer tomografisi taraması erken teşhis sağlar. Akciğer kanseri birden fazla vakit uzun müddet belirti vermeden ilerleyebilir. Yeniden de bu ihtar işaretleri ciddiye alınmalıdır:

Akciğer kanserinde tedavi yaklaşımlarını değiştiren yıl 2025

2025, akciğer kanseri tedavisinde kıymetli gelişmelerin yaşandığı bir yıl oldu. Gayeye yönelik tedavilerde taletrectinib, ROS1 olumlu ve beyne yayılmış hastalarda tesirli sonuçlar verirken; datopotamab deruxtecan EGFR mutasyonlu hastalarda tümör hücrelerini direkt maksat alan yapısıyla daha az yan tesirle yüksek muvaffakiyet sağladı. İmmünoterapi, artık sadece ileri evre hastalarda değil, ameliyat öncesi ve sonrası periyotta de kullanılmaya başlanarak tedavi sürecinde yeni bir standart haline geldi. 

Cerrahi alanda kapalı formül VATS tekniğinin yaygınlaşması, hastalara daha süratli düzgünleşme ve daha az ağrı avantajı sundu. Teşhiste ehemmiyet kazanan sıvı biyopsi testleri, kanda dolaşan tümör DNA’sını tespit ederek hastalığın tekrarlamasını çok daha erken belirleme imkânı sağladı. Yıllardır hudutlu seçeneklerin bulunduğu küçük hücreli akciğer kanserinde ise tarlatamab isimli ilaç, daha evvel tedavi seçeneği kalmamış hastalarda bile tümörü küçülterek dikkat alımlı bir ilerleme sundu.

 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı