25 Yıl İçinde 746 Milyon Çocuk Obez Olabilir

Sistemsiz beslenme ve hareketsizlik nedeniyle toplumda süratle yayılan obezite çocukları da kıymetli ölçüde etkiliyor. 2050 yılında 5-19 yaş ortasındaki çocuklarda obezite sayılarının dünyada 746 milyona, ülkemizde ise en az 3.39 milyona ulaşabileceği varsayım ediliyor. Önlenebilen vefat nedenleri ortasında sigaranın akabinde ikinci sırada yer alan obezitenin kalıcı tedavisi, multidisipliner yaklaşımlarla gerçekleştiriliyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Genel Cerrahi Bölümü’nden Obezite Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. M. Celal Kızılkaya, çocukluk çağı obezitesi ve tedavi süreci ile ilgili değerli ayrıntılar hakkında bilgi verdi.

Teknolojik gelişmeler obeziteyi tetikliyor

Dünyada 5–19 yaş ortası çocuklarda obezite prevalansı 1975 yılında %4 iken, 2022 yılında bu oran %20’ye ulaşmıştır. Obez çocuk sayısı 1975 yılında yaklaşık 11 milyon iken, 2022’de 65 milyon kız ve 94 milyon erkek olmak üzere toplam yaklaşık 159 milyona yükselmiştir. 2050 yılında dünya genelinde 746 milyon çocuk ve gencin çok kilolu/obez olacağı öngörülmektedir. Çocukluk çağı obezitesinde; çocukların akademik hayatta başarılı olma korkusu, yaşanılan etrafın inançlı olmaması, çocukların konutta daha çok ekran karşısında vakit geçirmelerine ve fizikî aktivitelerinin azalmasına neden olmaktadır. Diyetteki artmış yağ oranı, fazla karbonhidrat tüketimi ve şekerli içeceklerden varlıklı beslenme obeziteye yol açmaktadır. Bu biçimde beslenen çocukların çeşitli vitamin ve mineral yetersizlikleri açısından da risk altında oldukları bilinmelidir. Sistemli ve istikrarlı beslenme obezite gelişimini engelleyici bir faktördür. Öğün atlanmasının, bilhassa de çocuklarda kahvaltı alışkanlığının olmamasının direkt obeziteye yatkınlığa yol açtığı çalışmalar ile gösterilmiştir. Ebeveynlerin her ikisi de obez ise çocukta şişmanlık riskinin bariz olarak arttığı da kanıtlanmıştır.

Çocuklarda obezite yatkınlığı, erişkinlerden farklı hesaplanıyor

Çocuklarda obezite teşhisinde sıklıkla uzunluk ve beden yükü pahaları kullanılmaktadır. İki yaşından küçük çocuklarda boya nazaran yük kıymetlerine nazaran teşhis konulmaktadır. Daha büyük çocuklarda ise beden tartısı, boyun metre cinsinden karesine bölünerek beden kitle indeksleri hesaplanmaktadır. Lakin erişkindekinden farklı olarak sabit bir kıymete nazaran karar verilmemektedir. Yaş ve cinsiyete nazaran oluşturulmuş eğrilerde vücut kitle indeksi yüzde bedelleri %85 ile %95 ortasına denk gelen çocuklar fazla tartılı, %95 ve üzerinde olanlar ise şişman olarak kabul edilmektedir. Yeniden bu çocuklarda bel etrafı pahaları de organ yağlanması ve metabolik risklerin ortaya konulmasında yardımcı olmaktadır.

Çocukların obeziteden korunması için etkin hayat şart!

Genetik yatkınlığın haricinde erken yaşta şişmanlığa neden olan ya da ek bulguların eşlik ettiği ender genetik hastalıklar da mevcuttur. Bu genetik hastalıkların ya da hormonal bozuklukların kuşku edildiği çocuklar, çocuk endokrinoloji tabipleri tarafından görülmeli ve izlenmelidir. Kolay obezitenin kelam konusu olduğu durumlarda ise tedavinin en değerli bileşeni ömür stili değişiklikleridir. Sağlıklı beslenme, sistemli antrenman, uyku saatlerinin düzenlenmesi ve ekran (bilgisayar, televizyon, akıllı telefonlar vb.) başında geçirilen mühletin azaltılması önerilen hayat üslubu değişiklikleri ortasındadır. Kimi durumlarda ilaç tedavileri gündeme gelebilir, lakin bu ömür değişiklikleri uygulanmadığı vakit ilaç tedavisinin de aktifliği hudutlu kalmaktadır. Erişkin periyotta uygulanan bariatrik cerrahi, çocukluk çağında öncelikli tedavi yollarından biri değildir ve bu bahisle ilgili araştırmalar devam etmektedir. Bu sistem gelişimini büyük oranda tamamlamış, başka tedaviler ile gelişme kaydedilemeyen, seçilmiş olgularda gündeme gelebilir lakin çocuk, bu mevzuda tecrübeli, çocuk endokrinoloji dahil gerekli tüm branşların bulunduğu merkezlerce değerlendirilmelidir.

Birçok sıhhat profesyoneli bu ekibin bir parçası

Birçok faktörün etkilediği bir sorunu ortadan kaldırmanın yolu soruna farklı açılardan bakabilme kabiliyetine sahip olmaktan geçmektedir. Hasebiyle obezitenin kalıcı tedavisi lakin multidisipliner bir yaklaşımla mümkündür. Multidisipliner yaklaşım derken obeziteye neden olan faktörleri irdeleyen bilim kısımları ile kollektif bir çalışma kastedilmektedir. Obezitenin tedavisinde grupta yer alması gereken şahıslar; obezite cerrahisi (genel cerrah), endokrinoloji, gastroenteroloji, psikiyatri, kardiyoloji, göğüs hastalıkları, beslenme ve diyet, psikoloji, fizyoterapi üzere alanlarda uzmanlar olarak sayılabilmektedir. Ayrıyeten muhtaçlık doğrultusunda öteki branşlar hasta bazlı olarak gruba dahil olabilmektedir. Bu branşların hepsi farklı ayrı hastayı değerlendirmekle birlikte, haftalık toplantılarla bir ortaya gelerek hasta için bütüncül bir yaklaşım ile en uygun tedavi şemasını belirlemektedir. Böylelikle hastaya özgü ve sıhhat durumuna ve mevcut hastalıklarına nazaran uygun tedavi protokolü belirlenmiş olur. Bu biçimde izlenen hastalarda ömür uzunluğu korunan tedavi başarısı bahtı hayli yüksektir.

Multidisipliner takım ile tedavi edilemeyen ve denetimlerine uymayan hastalarda eski ömür üslubuna dönüşler ve geri kilo alımları çok sık gözlenmektedir. O denli ki geri kilo alımı 10 yılda neredeyse yarı yarıya üzere yüksek bir orana ulaşmaktadır. Geri kilo alımı demek birebir vakitte kronik hastalıkların tekrar ortaya çıkması ya da berbatlaşması demektir. Bu minvalde kıymetlendirerek obezitenin kronik bir hastalık olduğunu kabullenip, multidisipliner tedavinin değerini anlayarak tedaviye başlamak kilolardan şikayetçi her bireyin başlangıç noktası olmalıdır.

 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı